کارلیا
کارِلیا (Karelia)
| کارلیا | |
|---|---|
| کشور | روسیه |
| نام فارسی | کارلیا |
| نام لاتین | Karelia |
| جمعیت | ۵۳۳هزار نفر (۲۰۲۱) |
| موقعیت | در شمال غربی فدراسیون روسیه، در ناحیۀ مرزی فنلاند در غرب |
| تولیدات و صنایع مهم | تولید الوار، مواد شیمیایی، زغال‌سنگ، مواد معدنی و سنگ |
| مساحت | ۱۷۲,۴۰۰ کیلومتر مربع |
جمهوری خودمختار در شمال غربی فدراسیون روسیه[۱]، در ناحیۀ مرزی فنلاند[۲] در غرب. ۱۷۲,۴۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵۳۳هزار نفر جمعیت دارد (۲۰۲۱م). پتروزاووتسک[۳] مرکز آن است. این جمهوری پوشیده از جنگل با دریاچه‌های بسیار است که لادوگا[۴] و اونگا[۵] بزرگ‌ترین دریاچه‌های اروپا به‌‌شمار می‌روند. الوار، مواد شیمیایی، زغال‌سنگ، مواد معدنی و سنگ تولید می‌کند. ماهی‌گیری نیز در این جمهوری رواج دارد. کارلیا از قرن ۱۲م به جمهوری نووگورود[۶] تعلق داشت. سوئد[۷] و روسیه تا ۱۷۲۱م بر سر جنوب غربی آن اختلاف داشتند و سرانجام پطر کبیر[۸] کارلیا را به منزلۀ بخشی از دوک‌نشین فنلاند ضمیمۀ روسیه کرد. در ۱۹۱۷م، فنلاند پس از کسب استقلال از روسیه، بخشی از کارلیا را به‌دست آورد. بقیۀ آن در ۱۹۲۰م ناحیۀ خودمختار و در ۱۹۲۳م جمهوری خودمختار روسیه شد. پس از مناقشات ۱۹۳۹ـ۱۹۴۰م و ۱۹۴۱ـ۱۹۴۴م بین فنلاند و روسیه، فنلاند ۴۶هزار کیلومتر مربع از کارلیا را به روسیه واگذار کرد. بخشی از این سرزمین ضمیمۀ جمهوری روسیه شوروی[۹] شد و بخشی به جمهوری خودمختار کارلیا واگذار شد (۱۹۵۶م). جنبش وحدت دوبارۀ کارلیای روسی و فنلاندی[۱۰] در اواخر دهۀ ۱۹۸۰م ظهور کرد. در روسیه تزاری[۱۱]، ناراضیان سیاسی را به کارلیا تبعید می‌کردند. در ۱۹۴۰م، که اتحاد شوروی به برزخ کارلیایی[۱۲] در شمال سن‌پترزبورگ[۱۳] حمله کرد، حدود ۴۰۰هزار کارلیایی به فنلاند پناه بردند. در ۱۹۴۶م، جمهوری شوروی سوسیالیستی کارِلو ـ فنلاند[۱۴] تأسیس شد، اما در ۱۹۵۶م بخش بزرگی از جمهوری به وضعیت سابق خود، به‌‌منزلۀ جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی، بازگشت.