پاستور، لوئی
پاسْتور، لوئی (۱۸۲۲ـ۱۸۹۵م)(Pasteur, Louis)
| لوئی پاستور Louis Pasteur | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۲۲م |
| درگذشت | ۱۸۹۵م |
| ملیت | فرانسوی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشسرای عالی پاریس |
| شغل و تخصص اصلی | شیمی‌دان |
| شغل و تخصص های دیگر | میکروب‌شناس |
| گروه مقاله | پزشکی |
شیمی‌دان و میکروب‌شناس فرانسوی. نظریۀ میکروبی بیماری‌ها را عرضه کرد. همچنین، واکسن هاری را ساخت که منجر به تأسیس انستیتو پاستور در پاریس شد (۱۸۸۸م). شهرت پاستور در ابتدا به‌سبب کارهای اولیه‌اش در زمینۀ فعالیت نوری ایزومرهای متقارن بود. در ۱۸۴۸م، مقاله‌ای را به فرهنگستان علوم پاریس ارائه کرد و در آن بیان داشت مولکول اسید تارتاریک دو شکل متفاوت دارد که یکی سطح نوسان نور قطبی را به سمت راست می‌چرخاند و دیگری، که تصویر آینه‌ای‌شکل اول است، سطح نوسان نور قطبی را به سمت چپ می‌چرخاند. به‌علاوه، نشان داد که موجودات ذره‌بینی یا ریزسازواره‌های زنده قادر به جذب یک شکل خاص از مولکول‌اند، ولی نمی‌توانند تصویر آینه‌ای آن را جذب کنند. سؤالات صنعتگری دربارۀ شراب و آبجوسازی محرک پژوهش‌های پاستور در زمینۀ تخمیر شد. در شراب رسیده، مخمرها زیر میکروسکوپ به‌صورت ذرات کروی کوچکی دیده می‌شوند، در حالی که مخمرها در شراب ترش درازند. پاستور نشان داد تخمیر نیازی به اکسیژن ندارد، ولی در این فرایند، ریزسازواره‌های زنده دخیل‌اند. در ضمن، برای تخمیر مناسب و تولید الکل به‌جای اسید لاکتیک، باید از مخمر مناسب استفاده کرد. به‌علاوه، پاستور دریافت پس از تهیۀ شراب باید آن را با ملایمت تا دمای تقریبی ۵۰ درجۀ سانتی‌گراد گرم (پاستوریزه) کرد که مخمرها از بین بروند تا شراب با گذشت زمان ترش نشود. کشف دیگر او دربارۀ پیدایش خلق‌الساعه یا خود به خود موجودات و نظریۀ میکروبی بیماری‌ها بود. فرضیۀ پیدایش خودبه‌خودی در آن زمان دوباره عامل اختلاف‌نظر شده بود و توجه پاستور بعد از مطالعات فوق به این نظریۀ معطوف شد. پاستور نشان داد که گرد و غبار هوا حاوی هاگ‌های موجودات زنده است و اگر آن‌ها در محیط کشت مناسب قرار گیرند، شروع به تکثیر می‌کنند. او نوعی ظرف شیشه‌ای با گردن منحنی‌شکل ساخت که به‌سبب وجود انحنا، هوا وارد ظرف می‌شد، ولی گرد و غبار نمی‌توانست وارد آن شود و سپس، در این ظرف آبگوشت را جوشاند. او مشاهده کرد با گذشت زمان آبگوشت عاری از سازواره‌های زنده باقی می‌ماند و بدین ترتیب نظریۀ پیدایش خودبهخود را رد کرد. در اواسط دهۀ ۱۸۶۰، بیماریی که باعث مرگ کرم‌های ابریشم می‌شد صنعت ابریشم فرانسه را به‌شدت تهدید می‌کرد. دولت فرانسه پاستور را مأمور تحقیق دربارۀ این بیماری کرد. در ۱۸۶۸م، پاستور اعلام کرد انگل کوچکی را یافته است که کرم‌های ابریشم را آلوده می‌کند و توصیه کرد همۀ کرم‌های ابریشم آلوده معدوم شوند. این توصیه باعث ریشه‌کنی بیماری شد. این موضوع باعث شد پاستور به بیماری‌های عفونی علاقه‌مند شود. او با توجه به کارهایی که در زمینۀ تخمیر، پیدایش خودبهخود، و بیماری کرم‌های ابریشم صورت داده بود، نظریه میکروبی بیماری‌ها را عرضه کرد. این نظریه احتمالاً مهم‌ترین کشف تاریخ پزشکی بود، زیرا با پیش‌کشیدن موضوع ضدعفونی‌کردن، روشی اجراشدنی برای مبارزه با بیماری‌ها به‌دست داد. همچنین، مبانی نظری پژوهش‌های بعدی را فراهم کرد. پاستور در ادامۀ پژوهش‌هایش دربارۀ بیماری‌ها، در ۱۸۸۱، روشی را برای کاهش قدرت بیماری‌زایی ریزسازواره‌های بیماری‌زای خاص ابداع کرد. او با حرارت‌دادن نمونه‌ای از باسیل سیاه‌زخم، قدرت بیماری‌زایی آن‌ها را کاهش داد، ولی دریافت تزریق این میکروب‌ها باعث ایجاد ایمنی کامل در گوسفند می‌شود. با استفاده از این روش و با پیروی از روش ادوارد جنر[۱]، که در ۱۷۹۶م اولین مایه‌کوبی بر ضد آبله گاوی را صورت داده بود، پاستور ماکیان را بر ضد وبای جوجه‌ها[۲] مایه‌کوبی کرد. در ۱۸۸۲م، پاستور پژوهشی برای پیش‌گیری از هاری آغاز کرد که شاهکار تحقیقاتی او بود. او نشان داد عامل مولد هاری در واقع نوعی ویروس است که دستگاه عصبی را آلوده می‌کند. در آن زمان ویروس‌ها هنوز شناخته‌شده نبودند. سپس، با استفاده از بافت‌های خشک‌شدۀ بدن حیوانات مبتلا به عفونت، ویروس ضعیف‌شده‌ای را به‌دست آورد که برای مایه‌کوبی انسان مناسب بود. اوج کار او ۶ ژوئیه ۱۸۸۵م بود که از واکسن ساخته شده برای نجات جان پسر جوانی استفاده کرد که سگ هاری او را گاز گرفته بود. این موفقیت بر شهرت پاستور افزود و منجر به تأسیس انستیتو پاستور[۳] شد (۱۸۸۸م). پاستور در دُل[۴]، واقع در شرق فرانسه، زاده شد و در دانشسرای عالی[۵] پاریس درس خواند. از ۱۸۴۹ تا ۱۸۶۳م، استاد دانشگاه استراسبورگ بود و برای راه‌اندازی برنامه‌ای تحصیلی که شیمی، فیزیک، و زمین‌شناسی را با هنرهای زیبا مرتبط می‌ساخت، به دانشسرای عالی رفت. در ۱۸۶۳م، به ریاست دانشکدۀ علوم جدید‌التأسیس دانشگاه لیل[۶] رسید و در آن‌جا کلاس‌های شبانه‌ای را برای کارگران برقرار ساخت. در ۱۸۶۷م، با بودجۀ عمومی آزمایشگاهی برای او تأسیس شد. از ۱۸۸۸م تا آخر عمرش ریاست انستیتو پاستور را عهده‌دار بود.