سوییس
سوئیس (Switzerland)
| سوییس | |
|---|---|
| نام فارسی | سوئیس |
| نام لاتین | Switzerland |
| نظام سیاسی | جمهوری فدرال چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 7,866,500 نفر |
| موقعیت | اروپای مرکزی |
| پایتخت | برن |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 190.5 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.7 |
| شهرهای اصلی | برن، زوریخ، آرائو، لیستال، فریبور، ژنو، لوسِرن، سن گال، بازِل و لوزان |
| زبان | آلمانی، فرانسوی، و ایتالیایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 41285 |
| واحد پول | فرانک سوئیس |
موقعیت. جمهوری فدرال سوئیس در اروپای مرکزی و در دامنۀ شمالی کوه‌های آلپ[۱] قرار دارد. از شمال به آلمان، از شرق به اتریش و لیختن‌اشتاین، از جنوب شرقی به ایتالیا، و از غرب به فرانسه محدود می‌شود. مساحت این کشور ۴۱,۲۸۵ کیلومتر مربع است و شهر برن[۲] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور سراسر کوهستانی سوئیس به سه ناحیۀ جغرافیایی تقسیم می‌شود: ۱ـ کوه‌های شمال غربی یا کوهستان ژورا[۳] واقع در مرز فرانسه، که از شرق به درّۀ رود آر[۴] و دریاچۀ نوشاتل[۵] منتهی می‌شود، منطقه‌ای است کشاورزی و تأسیسات صنعتی متعددی چون کارخانه‌های ساعت‌سازی در آن قرار دارند. ۲ـ بخش مرکزی یا میتل‌لاند[۶] که از شمال غربی به درّۀ رود آر و از جنوب به کوه‌های آلپ محدود است. دریاچه‌های تونِرزِه[۷]، لوسِرن[۸]، زوریخ، تسوگ[۹]، بریِنتسر[۱۰]، والِن[۱۱]، و کنستانس[۱۲] در مرز آلمان چشم‌گیرترین عارضه‌های آن هستند و بیشتر شهرها و تأسیسات سوئیس در همین بخش جای دارند. ۳ـ کوه‌های آلپ در حاشیۀ جنوبیِ بخش مرکزی و در امتداد مرز ایتالیا قرار دارد و از آلپ‌های برِنیز[۱۳] و پِنین[۱۴] تشکیل یافته است. قله‌های بلندی چون دوفورشپیتسِه[۱۵]، با ارتفاع ۴,۶۳۴ متر؛ دوم[۱۶]، با ارتفاع ۴,۵۴۵ متر؛ وایسهورن[۱۷]، با ارتفاع ۴,۵۰۶ متر؛ ماترهورن[۱۸]، با ارتفاع ۴,۴۷۸ متر، واقع در آلپ‌های پنین از مرتفع‌ترین نقاط سوئیس به‌شمار می‌آیند و رودخانه‌های رون[۱۹]، راین، این[۲۰]، تیچینو[۲۱]، و سارین[۲۲] از این کوه‌ها سرچشمه می‌گیرند و دریاچۀ ژنو یا لِمان[۲۳]، واقع در مرز فرانسه، چشم‌گیرترین عارضۀ آبی آن است. کشور سوئیس از نظر اداری به ۲۳ کانتون[۲۴] تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از برن، زوریخ، آرائو[۲۵]، لیستال[۲۶]، فریبور[۲۷]، ژنو[۲۸]، لوسِرن، سن گال[۲۹]، بازِل[۳۰]، و لوزان[۳۱]. اقلیم سوئیس قاره‌ای معتدل است و شرایط آن برحسب وضعیت زمین و ارتفاع متغیر است. دمای آن در اواسط زمستان به زیر صفر می‌رسد و کوه‌های آلپ و ژورا را برف و یخ می‌پوشاند. تابستان نواحی مرکزی (میتل‌لاند) گرم‌تر از دیگر نواحی است و بارندگی فراوان دارد. میانگین دمای سالانۀ شهر برن در دی‌ماه صفر درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۱۸.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۹۸۶ میلی‌متر می‌رسد. تعلیف گوسفند، بز، دام، و چهارپایان دیگر، در قرن‌های گذشته موجب ازبین‌رفتن پوشش گیاهی زمین‌های این کشور شده و گیاهان آن به درختانی از نوع سرو و انجیر و مانند آن‌ها در ارتفاعات و دره‌های جنوبی منحصر شده است و پستاندارانی چون موش‌‌خرما، کَل، بز کوهی، و آهو نیز گونه‌هایی از حیات وحش آن به‌شمار می‌آیند.
اقتصاد. سوئیس از ثروتمندترین کشورهای جهان است. موقعیت استراتژیکی این کشور در اروپا، ثبات سیاسی، و نیز مورد اعتماد بودن آن، این کشور را به مرکز اقتصادی و مالی جهان مبدل کرده است. پاره‌ای از نواحی هموار و مسطح سوئیس مملو از جمعیت و تأسیسات است و کشاورزی به محدوده‌هایی کوچک منحصر شده است و ناگزیر نیمی از نیازهای غذایی این کشور از خارج وارد می‌شود. شکلات و لبنیات سوئیس شهرت جهانی دارد و از اقلام صادراتی آن است. کوه‌پایه‌ها و دامنۀ کوه‌ها به چراگاه دام اختصاص یافته و گوشت و فرآورده‌های دامی محصولات آن را تشکیل می‌دهند. جنگل‌های سوئیس را دولت این کشور تحت حمایت گرفته و تدابیری برای حفظ آن‌ها در مقابل سقوط بهمن و جنگل‌زدایی به عمل آورده است و از قطع بی‌رویّۀ درختان جنگلی به‌شدت جلوگیری می‌شود. وسعت جنگل‌های این کشور به ۱,۲۶۲,۵۰۰ هکتار (یا ۲۹ درصد از مساحت کشور) می‌رسد و تولید چوب و الوار آن ۵میلیون متر مکعب در سال است. بیشتر نیروی الکتریسیتۀ سوئیس، که تولید آن به ۱۶۷میلیارد کیلووات ساعت بالغ می‌شود، در نیروگاه‌های برقابی[۳۲] و بقیۀ آن در نیروگاه‌های هسته‌ای تولید می‌شود. مصنوعات پیشرفته سوئیس، مانند مواد شیمیایی، ماشین‌آلات سنگین، ابزارهای دقیق، مانند ساعت و دیگر دستگاه‌های اندازه‌گیری، جزو مهم‌ترین اقلام صادراتی و درآمدزای این کشور به حساب می‌آیند. سوئیس در مسیر راه‌های زمینی اروپا قرار دارد و راه‌های آن از کیفیت بسیار بالایی بهره‌مندند و تونل‌های متعددی که در کوه‌های آلپ و ژورا ایجاد شده، ارتباط زمینی این کشور را، حتی در زمستان‌های سخت و یخ‌بندان، برقرار می‌کنند.
حکومت و سیاست. نوع حکومت سوئیس جمهوری فدرال چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. نهادهای قانون‌گذاری این کشور از ۲۰۰ عضو مجلس شورای ملی و ۴۶ عضو شورای ایالتی (از هر کانتون دو نفر) تشکیل شده است و مردم آنان را برای چهار سال انتخاب می‌کنند. رئیس‌جمهوری کنفدراسیون سوئیس و معاون او را اعضای انجمن فدرال، برای مدت یک سال برمی‌گزیند.
مردم و تاریخ. جمعیت سوئیس در حدود ۷,۸۶۶,۵۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۹۰.۵ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۷ درصد است و آلمانی‌های سوئیسی ۶۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۴۷.۵ درصد از مردم سوئیس کاتولیک‌اند و ۶۸ درصدشان شهرنشین‌اند و آلمانی، فرانسوی، و ایتالیایی زبان‌های رسمی آن است. میانگین امید به زندگی در سوئیس ۷۹ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. هلوتیایی[۳۳]ها کهن‌ترین اقوام شناخته‌شدۀ این کشورند. با تسلط‌یافتن رومیان بر این سرزمین، هلوتیاییها به کوهستان‌های آلپ و ژورا پناه بردند و آن‌جا را هلوتیا نامیدند. بورگونی[۳۴]ها از جنوب غربی و ژرمن‌ها از شمال شرقی به این سرزمین وارد شدند و در نواحی مختلفی که بعدها به کانتون موسوم شد، سکنا گزیدند و در تابعیت امپراتوری فرانک‌ها[۳۵] قرار گرفتند. واحدهای مزبور در ۱۰۳۳م با یکدیگر متحد شدند و کلّاً به امپراتوری مقدس روم[۳۶] پیوستند. سه واحد اوری[۳۷]، اشویتس[۳۸]، و میدوالدن[۳۹]، که در پیرامون دریاچۀ لوسرن به‌سر می‌بردند، در ۱۲۹۱م با هم متحد شدند و برای رهایی از سلطۀ خاندان هابسبورگ[۴۰] اتریش، کنفدراسیونی را پایه‌گذاری کردند. پس از آن واحدهای لوسرن در ۱۳۳۲م و زوریخ در ۱۳۵۱م به اتحادیۀ مزبور پیوستند و واحدهای دیگر نیز به مرور به آن ملحق شدند و جمعاً در ۱۳۸۸م کنفدراسیون سوئیس را به‌وجود آوردند. کنفدراسیون مزبور طی ۱۵۰ سال بعد به مرور بر توان خود افزود و آمادۀ کسب استقلال و دفاع از موجودیت خود در برابر تجاوز همسایگان شد. ظهور اصلاح‌طلبانی چون مارتین لوتر[۴۱] و هولدرایش تسوینگلی[۴۲] به اختلافات مذهبی میان اعضای کنفدراسیون مزبور منجر شد، ولی سوئیس در دورۀ جنگ‌های سی‌سالۀ اروپا بی‌طرفی خود را حفظ کرد و در ۱۶۴۸ رسماً به استقلال رسید. ناپلئون بناپارت، سردار انقلابی فرانسه، در ۱۷۹۴ بخش وسیعی از سوئیس را تصرف کرد و جمهوری دست‌نشاندۀ هلوتیا را تأسیس کرد که فقط چهار سال دوام آورد. پس از سقوط ناپلئون (۱۸۱۵) کنفدراسیون مزبور دوباره تشکیل شد و شمار کانتون‌های آن به ۲۳ رسید و قدرت‌های اروپایی، بی‌طرفی آن را تضمین کردند. نامِ کنفدراسیون سوئیس در ۱۸۴۸ به کشور فدرال سوئیس تغییر یافت و قانون اساسی دموکراتیک آن در ۱۸۷۴ تدوین و تصویب شد. سوئیس در جنگ جهانی اول همچنان بی‌طرف ماند و در ۱۹۲۰ به جامعۀ ملل پیوست. در جنگ جهانی دوم نیز بی‌طرفی خود را حفظ کرد، و بعد از جنگ به مرکز صلح و امنیت و اعتبار اروپا تبدیل شد و تا این تاریخ از پیوستن به اتحادیۀ اروپا خودداری کرده است.
- ↑ Alps
- ↑ Berne
- ↑ Jura
- ↑ Aare
- ↑ Neuchatel
- ↑ Mittelland
- ↑ Thunersee
- ↑ Lucerne
- ↑ Zug
- ↑ Brienzer
- ↑ Vallen
- ↑ Constance
- ↑ Bernese
- ↑ Pennine
- ↑ Dufourspitze
- ↑ Dom
- ↑ Weisshorn
- ↑ Matterhorn
- ↑ Rhone
- ↑ Inn
- ↑ Ticino
- ↑ Sarine
- ↑ Leman
- ↑ Canton
- ↑ Arrau
- ↑ Liestal
- ↑ Fribourg
- ↑ Geneva
- ↑ Saint Gall
- ↑ Basel
- ↑ Lausanne
- ↑ Hydro electric
- ↑ Helvetian
- ↑ Bourgogne
- ↑ Frankish Empire
- ↑ Holy Roman Empire
- ↑ Uri
- ↑ Schwyz
- ↑ Midwalden
- ↑ Habsburg
- ↑ Martin Luther
- ↑ Huldreich Zwingli