امریکا، ایالات متحده

امریکا، ایالات متحدۀ (United States of America)
موقعیت. جمهوری فدرال امریکا یا ایالات متحدۀ امریکا، در مرکز نیم‌قارۀ امریکای شمالی قرار دارد و از شمال به کانادا، از شرق به اقیانوس اطلس، از جنوب به خلیج مکزیک و کشور مکزیک، و از غرب به اقیانوس آرام محدود است. مساحت این کشور همراه با دو ایالت آلاسکا و هاوایی ۹,۳۷۵,۷۲۰ کیلومتر مربع و شهر واشینگتن دی‌سی پایتخت آن است.

امریکا، ایالات متحده
نام فارسی	ایالات متحدۀ امریکا
نام لاتین	United States of America
نظام سیاسی	جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانون‌گذاری
جمعیت	۳۱۲,۱۷۶,۰۰۰ نفر
موقعیت	مرکز نیم‌قارۀ امریکای شمالی
پایتخت	واشینگتن دی‌سی
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	۳۳.۳
رشد سالانه (درصد)	یک
شهرهای اصلی	نیویورک سیتی، بوستون، فیلادلفیا، بالتیمور، واشینگتن دی‌سی، جکسون‌ویل
زبان	انگلیسی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	۹,۳۷۵,۷۲۰
واحد پول	دلار

سیمای طبیعی. کشور امریکا از یک سرزمین اصلی و دو ایالت دوردست آلاسکا و هاوایی تشکیل شده است و بعد از روسیه، کانادا، و چین، چهارمین کشور وسیع جهان محسوب می‌شود. سرزمین اصلی امریکا شامل چهار ناحیۀ جغرافیایی زیر است. (۱) جلگۀ ساحلی شرقی که از درّۀ رود هودسن (هادسن) در شمال تا رودخانۀ آلاباما در جنوب و نیز شبه‌جزیرۀ فلوریدا گسترده شده و از غرب به کوه‌پایه‌های آپالاش و از شرق به خط ساحلی اقیانوس اطلس محدود است. این ناحیه جلگۀ آبرفتی پهناوری است که رو به شمال از عرض آن کاسته می‌شود و رودخانه‌های پوتومک، روئنوک، پی‌دی، ساوانا، و چَتاهوچی (چاتاهوشی) آن را مشروب می‌کنند و نیویورک سیتی، بوستون، فیلادلفیا، بالتیمور، واشینگتن دی‌سی، و جکسون‌ویل شهرهای مهم آن به‌شمار می‌روند. (۲) کوه‌های آپالاش با ارتفاع ۲,۰۳۷ متر (کوه میچل)، از شمال‌ شرقی به‌سوی جنوب‌ غربی کشیده شده است. دامنه‌های غربی آن در شمال به درّۀ رود سنت لارنس و دریاچه‌های اونتاریو و ایری و در جنوب به درّۀ رود میسی‌سیپی ختم می‌شود. شهر آتلانتا در بخش جنوبی این کوه‌ها جا دارد و رودخانه‌های اوهایو و تنسی از دامنه‌های غربی آن سرچشمه می‌گیرند. (۳) درّۀ میسی‌سیپی جلگۀ بسیار وسیعی است که رودخانۀ بزرگ میسی‌سیپی، با درازای ۶,۲۳۸ کیلومتر، از شمال به جنوب آن در جریان است و ریزابه‌های متعدد آن مانند رودهای اوهایو، تنسی، میسوری (میزوری) این ناحیه را مشروب می‌کنند. دریاچه‌های سوپریور، میشیگان و هورون در شمال و رودخانۀ ریو گرانده در جنوب قرار دارد. درّۀ میسی‌سیپی وسیع‌ترین نواحی کشاورزی امریکا است و شهرهای مهم آن مینیاپولیس، شیکاگو، دیترویت، کلیولند، سین‌سیناتی، سنت لوئیس، کانزاس سیتی، مِمفیس، دالاس، نیواورلئان، سن آنتونیو، و هیوستون است. (۴) کوهستان‌های غربی سراسرِ نیمۀ غربی کشور امریکا را فراگرفته و از درّۀ رود میسی‌سیپی در شرق تا کرانه‌های اقیانوس آرام در غرب گسترده شده‌اند. رشته‌کوه‌های راکی در شرق آن جا دارند و رشته‌کوه‌های ساحلی (کوست رینجز) آن را تشکیل می‌دهند. کوه مونت ویتنی با ارتفاع ۴,۴۱۸ متر، بلندترین نقطۀ آن است و رودخانه‌های کلرادو و کلمبیا مهم‌ترین رودهای آن به‌شمار می‌روند و سیاتل، اوکلند، سان‌فرانسیسکو، لوس‌آنجلس و سان دیه‌گو شهرهای مهم آن محسوب می‌شوند. آلاسکا، یکی از دو ایالت دوردست این کشور، در شمال غربی نیم‌قارۀ امریکای شمالی جا دارد. این ایالت از شمال به اقیانوس شمالگان از شرق به کشور کانادا، از جنوب به اقیانوس آرام (خلیج آلاسکا)، از غرب به دریای برینگ و تنگۀ برینگ و از شمال غربی به دریای چوکچی محدود است. شهر جونو مرکز اداری آن و فربنکس شهر مهم آن است. کوه‌های بروکس در شمال و رشته‌کوه‌های آلاسکا در جنوب آن قرار دارند و کوه مکینلی، بلندترین نقطۀ کشور امریکا، با ارتفاع ۶,۱۹۴ متر در این رشته قرار دارد. دنبالۀ رشته‌کوه‌های آلاسکا در غرب شبه‌جزیرۀ آلاسکا را تشکیل می‌دهد و ستیغ کوه‌هایی که به زیرآب فرورفته‌اند، رشته جزایر اِلئوسین را پدید آورده‌اند. رودهای یوکون و کاسکوکوئیم مهم‌ترین زهاب‌های آن محسوب می‌شوند. جزایر هاوایی، دومین ایالت دوردست امریکا، در آب‌های شمالی اقیانوس آرام جا دارند. این جزیره‌ها منشأ آتشفشانی دارند و از ۸ جزیرۀ بزرگ و ۱۱۴ جزیرۀ کوچک تشکیل شده‌اند. شهر هونولولو مرکز اداری آن است و ارتفاع بلندترین نقطه آن، که در جزیرۀ هاوایی قرار دارد، ۴,۲۰۵ متر است. کشور امریکا از نظر اقلیم به هفت ناحیه تقسیم می‌شود: (۱) کرانه‌های اقیانوس آرام که اقلیم آن برحسب عرض جغرافیایی و فاصله از دریا متغیّر است. نواحی شمالی آلاسکا اقلیم قطبی دارد و سواحل کالیفرنیا از اقلیم گرم و نسبتاً خشک برخوردار است. (۲) نواحی کوهستانی که شمال آن دارای زمستان‌های سرد و سخت و پر برف و جنوب آن معتدل مایل به گرم و نسبتاً پرباران است. (۳) جلگه‌های مرکزی یا درّۀ میسی‌سیپی اقلیم قاره‌ای معتدل دارد و تابستان‌های آن بسیار گرم و زمستان‌هایش سرد و پرباران است. (۴) پیرامون دریاچه‌های بزرگ دارای تابستان‌های بسیار گرم است و زمستان‌های بسیار سرد و بارندگی ملایم دارد. (۵) شمال کوه‌های آپالاش معتدل مایل به سرد، با زمستان‌های سرد و سخت است و جنوب کوه‌های مزبور زمستان‌های ملایم همراه با بارندگی فراوان دارد. (۶) کرانه‌های خلیج مکزیک که اقلیم آن معتدل مایل به گرم تا خیلی گرم است و بارندگی فراوان و طوفان‌های شدید ویژگی آن است. (۷) سواحل اقیانوس اطلس معتدل دریایی است؛ عرض جغرافیایی و فاصله از دریا عامل مؤثر در اقلیم آن است و بارندگی آن در سراسر سال نسبتاً فراوان است. میانگین دمای شهر واشینگتن دی‌سی در دی ماه یک درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۲۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۰۶۴ میلی‌متر می‌رسد. جنگل‌های امریکا بیشتر در نیمۀ شرقی قرار دارند و گیاهان آن عمدتاً شامل درختان نارون، افرا و راش است. نیمۀ شرقی درّۀ میسی‌سیپی را علفزارهای پهناور فرا گرفته و نواحی غربی آن از علف‌های کوتاه استپ‌گونه پوشیده شده است. کوهستان‌های غربی آن را جنگل‌های آلپی در شمال و گیاهان صحرایی در جنوب پوشانده و کاکتوس گیاهِ غالب آن است. نواحی مرکزی و جنوبی کالیفرنیا از درختان نخل و گیاهان بومی مستور است. بوفالو، گوزن، شیرکوهی، آهو، خرس، گربۀ وحشی، راکون، راسو، موش آبی، روباه سرخ، گرگ، بزکوهی و انواع خزنده و پرنده حیات‌وحش آن را تشکیل داده‌اند.

اقتصاد. کشور امریکا بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان است و توان اقتصاد آن بر پایه‌های صنعت و تجارت و کشاورزی استوار است. حدود نیمی از زمین‌های امریکا به کشاورزی اختصاص یافته و این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندۀ مواد غذایی است. مهم‌ترین اراضی کشاورزی امریکا در درّۀ میسی‌سیپی و بین کوه‌های آپالاش و راکی قرار دارد. غلات، ذرت، لوبیایِ سویا، گُل آفتاب‌گردان، چغندرقند، پنبه، بادام‌زمینی، نیشکر و توتون ازجمله محصولات کشاورزی آن به‌شمار می‌آیند. دامداری‌های امریکا در نواحی شمال شرق و غرب این کشور جا دارند و فرآورده‌های دامی آن از نظر کمّی و کیفی معروف است. این کشور از نظر منابع زیرزمینی غنی است و بزرگ‌ترین تولیدکنندۀ مس، سرب، نقره، طلا، روی، و اورانیوم محسوب می‌شود. یک‌سوم از زغال مرغوب و یک‌هشتم از لیگنیت جهان در کشور امریکا به‌دست می‌آید و نفت و گاز طبیعی آن نیز اهمیت خاص دارند. ذخیرۀ نفت این کشور ۲۲میلیارد بشکه و ذخیرۀ گاز طبیعی آن ۱۶۴میلیارد متر مکعب است. نیروی الکتریسیتۀ این کشور بیشتر در نیروگاه‌های حرارتی و ۳۰ درصد از آن نیز در نیروگاه‌های هسته‌ای و برقابی تولید می‌شود. میزان تولید الکتریسیته آن ۳,۱۷۴,۰۰۰میلیون کیلووات ساعت است. امریکا از نظر تولیدات صنعتی نیز در مقام اول قرار دارد و صنایع سنگین، تولید آلومینیم، آهن، فولاد، ماشین‌آلات، سیمان و مصالح ساختمانی، صنایع الکترونیکی، صنایع هوایی و فضایی، وسایل حمل‌ونقل، پالایش نفت، تولید کاغذ، سیگار، دارو، لاستیک، منسوجات و پوشاک ازجمله فعالیت‌های صنعتی این کشورند. امریکا بالاترین مقام تجاری جهان را دارد و گردشگری نیز ازجمله منابع مهم درآمد آن محسوب می‌شود.

حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور امریکا جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانون‌گذاری است و رئیس‌جمهور آن را مردم انتخاب می‌کنند. ۴۳۵ عضو مجلس نمایندگان و ۱۰۰ عضو مجلس سنا را نیز مردم به ترتیب برای دو و شش سال برمی‌گزینند. دورۀ ریاست جمهوری آن حداکثر دو دورۀ چهار ساله است.

مردم و تاریخ. جمعیت امریکا حدود ۳۱۲,۱۷۶,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۳۳.۳ نفر در کیلومترمربع می‌رسد. روند افزایش جمعیت این کشور یک درصد است و سفیدپوستان ۸۳.۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۵۶ درصد از مردم این کشور پروتستان‌اند و ۷۹ درصدشان در شهرها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان انگلیسی است. امید به زندگی در امریکا ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. نخستین ساکنان کشور امریکا، مهاجران آسیای شرقی یا سرخ‌پوستان، بوده‌اند. نشانه‌ها و شواهد گویای آن است که وایکینگها نخستین اروپاییانی بوده‌اند که از راه گروئنلند (گرینلند) به کرانه‌های شرقی امریکای شمالی وارد شده‌اند. کریستف کلمب، دریانورد ایتالیایی (۱۴۵۱ تا ۱۵۰۶م) در ۱۴۹۲م به جزایر کوچکی در دریای کارائیب نزدیک قارۀ امریکا، موسوم به جزایر هند غربی (وست ایندیز) وارد شد و به گمان آن‌که راه غربی هندوستان را یافته است، بومیان آن را هندی به‌شمار آورد و آن را ایندیَن نامید. آمریگو وسپوتچی (۱۴۵۴ـ۱۵۱۲) مدتی بعد وارد قارۀ جدید شد و درپی آن مهاجران اسپانیایی و پرتغالی ماندگاههایی در آن‌جا تأسیس کردند. والتر رالی انگلیسی همراه با گروهی به سرزمین امریکای شمالی وارد شد و ماندگاه خود را به افتخار ملکه الیزابت اول، ویرجینیا نامید. هم‌زمان فرانسوی‌ها و هلندی‌ها نیز پا به میدان رقابت دنیای جدید نهادند و ماندگاه‌های متعددی در سراسر نواحی غربی آن ایجاد کردند. جنگ انگلستان و فرانسه در ۱۷۶۳ موجب واگذاری ماندگاه‌ها و تأسیسات فرانسویان در درّۀ میسی‌سیپی به انگلیسی‌ها شد و اسپانیایی‌ها نیز به نواحی غربی عقب‌نشینی کردند. زمزمه‌های استقلال‌طلبی مردم امریکا، در ۱۷۷۵ با جنگ با انگلیسی‌ها آغاز شد. با حمایت فرانسوی در ۴ ژوئیۀ ۱۷۷۶ به استقلال رسید و جورج واشینگتن در ۱۷۸۹ به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور کشور انتخاب شد. جنگ ۱۸۱۹ امریکا و اسپانیا و نیز جنگ ۱۸۴۵ امریکا و مکزیک به ضمیمه‌شدن فلوریدا و کالیفرنیا به امریکا انجامید و آلاسکا نیز در ۱۸۶۷ از روسیه خریداری شد. این سرزمین از ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۵ درگیر جنگ‌های داخلی بود که به لغو برده‌داری و اتحاد ایالت‌های شمال و جنوب انجامید. امریکا در اواخر جنگ جهانی اول به نفع متفقین وارد جنگ شد و در ۱۹۲۰ جامعۀ ملل را تأسیس کرد. این کشور در جنگ جهانی دوم نیز به سود متفقین، علیه ژاپن و آلمان به نبرد پرداخت و پس از پایان جنگ رفته‌رفته به قدرت اول جهان مبدل شد. امریکا در جنگ بی‌فرجام کره و ویتنام نیز شرکت کرد و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، یکه‌تاز میدان سیاست جهان شد و نیروهای این کشور در جنگ اول خلیج فارس عراق را از کویت بیرون راندند. امریکا پس از رویداد ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به بهانۀ سرکوبی تروریسم به افغانستان و عراق حمله کرد و رژیم طالبان و صدام حسین را برانداخت و این دو کشور را به اشغال خود درآورد که مشکلات عدیده‌ای را برای مردم آن دو، به‌ویژه عراق، بوجود آورد و به گسترش تروریسم و ناآرامی و خشونت انجامید. تعداد زیادی از مردم عراق به‌دست سربازان امریکایی به‌قتل رسیدند. 

 

رؤسای جمهور ایالات متحده امریكا

نام	دوره ریاست جمهوری	حزب
واشینگتن، جورج	1789ـ1797	فدرالیست	Washington, George
آدامز، جان	1797ـ1801	فدرالیست	Adams, John
جفرسون، تامس	1801ـ1809	جمهوری‌خواه دموكرات	Jefferson, Thomas
مدیسون، جیمز	1809ـ1817	جمهوری‌خواه دموكرات	Madison, James
مونرو، جیمز	1817ـ1825	جمهوری‌خواه دموكرات	Monroe, James
آدامز، جان كوینسی	1825ـ1829	جمهوری‌خواه دموكرات	Adams, John Quincy
جكسون، آندرو	1829ـ1837	دموكرات	Jackson, Andrew
وان بیورن، مارتین	1837ـ1841	دموكرات	Van Buren, Martin
هریسون، ویلیام اچ	1841	ویگ	Harrison William H.
تایلر، جان	1841ـ1845	ویگ	Tyler, John
پوك، جیمز كِی	1845ـ1849	دموكرات	Polk, James K.
تیلور، زكری	1849ـ1850	ویگ	Taylor, Zachary
فیلمور، مایلارد	1850ـ1853	ویگ	Fillmore, Millard
پیرس، فرانكلین	1853ـ1857	دموكرات	Pierce, Franklin
بیوكنن، جیمز	1857ـ1861 (مقتول)	دموكرات	Buchanan, James
لینكلن، ابراهام	1861ـ1865	جمهوری‌خواه	Lincoln, Abraham
جانسون، اندرو	1865ـ1869	دموكرات	Johnson, Andrew
گرانت، اولیسس	1869ـ1877	جمهوری‌خواه	Grant, Ulysses
هیز، راترفورد	1877ـ1881	جمهوری‌خواه	Hayes, Rutherford
گارفیلد، جیمز	1881 (مقتول)	جمهوری‌خواه	Garfield, James
آرتور، چستر	1881ـ1885	جمهوری‌خواه	Arthur, Chester
كلیولند، گروور	1885ـ1889	دموكرات	Cleveland, Grover
هریسن، بنجامین	1889ـ1893	جمهوری‌خواه	Harrison, Benjamin
كلیولند، گروور	1893ـ1897	دموكرات	Cleveland, Grover
مكینلی، ویلیام	1897ـ1901 (مقتول)	جمهوری‌خواه	McKinley, William
روزولت، تئودور	1901ـ1909	جمهوری‌خواه	Roosevelt, Theodore
تفت، ویلیام	1909ـ1913	جمهوری‌خواه	Taft, William
ویلسون، وودرو	1913ـ1921	دموكرات	Wilson, Woodrow
هاردینگ، وارن	1921ـ1923	جمهوری‌خواه	Harding, Warren G
كولیج، كلوین	1923ـ1929	جمهوری‌خواه	Coolidge, Calvin
هوور، هربرت سی	1929ـ1933	جمهوری‌خواه	Hoover, Herbert C.
روزولت، فرانكلین	1933ـ1945	دموكرات	Roosevelt, Franklin
ترومن، هری	1945ـ1953	دموكرات	Truman, Harry
آیزنهاور، دوایت	1953ـ1961	جمهوری‌خواه	Eisenhower, Dwight
كندی، جان اِف	1961ـ1963	دموكرات	Kennedy, John F.
جانسون، لیندون	1963ـ1969	دموكرات	Johnson,
جانسون، لیندون	1963ـ1969	دموكرات	Lyndon B
نیكسون، ریچارد	1969ـ1974	جمهوری‌خواه	Nixon, Richard
فورد، جرالد	1974ـ1977	جمهوری‌خواه	Ford, Gerald
كارتر، جیمی	1977ـ1981	دموكرات	Carter, Jimmy
ریگان، رونالد	1981ـ1989	جمهوری‌خواه	Reagan, Ronald
بوش، جورج	1989ـ1993	جمهوری‌خواه	Bush, George
كلینتن، بیل	1993ـ2001	دموكرات	Clinton, Bill
بوش، جورج دبلیو	2001ـ2009	جمهوری‌خواه	Bush, George W
اوباما ، باراک حسین	2009	دموکرات	Obama, Barak Hussein

 

---