امریکایی، معماری

امریکایی، مِعماری

عمارت کاپيتول، واشينگتن دي سي

از معماری بومی آغازین امریکایی اثر چندانی باقی نمانده است، لیکن مهاجران اولیۀ هر ناحیه سبک ساخت خانه‌ها و روستاهای سرخ‌پوستان را ثبت کرده بودند. از مهم‌ترین آثاری که از دوران پیشاتاریخی باقی مانده‌اند، خانه‌های صخره‌ایِ ناحیۀ جنوب شرقی درخور ذکرند. باستان‌شناسان نیز آثاری از بناهای پشته‌ای مردم ساکن درۀ رود میسی‌سیپی را کشف کرده‌اند. آثار بعدی معماری عبارت‌اند از آنچه استعمارگران از فرهنگ اروپایی به‌ارمغان آوردند، بناهایی که با شرایط امریکا و تحولات اجتماعی آن وفق یافتند، و آنچه معماران امریکایی در دوران اخیر ساختند.

قرون ۱۶ و ۱۷. معماری اروپایی، نخست از طریق استعمارگران اسپانیایی، که از مکزیک، مستعمرۀ خود در شمال، یا از آبادی‌های مهاجرنشین اولیۀ فلوریدا آمده بودند، در امریکا تأثیر گذاشت؛ این تأثیرات، اغلب ناچیز یا گذرا بودند. معماری استعماری غالب در امریکا را مهاجران انگلیسی قرن ۱۷ به کرانۀ شرقی امریکا آوردند؛ اما مهاجران هلندی، سوئدی، و آلمانی نیز در این روند نقش داشتند. تازه‌واردان معمولاً به‌همان شیوه‌ای ساخت‌وساز می‌کردند که در موطن خود با آن خو گرفته بودند، اما تغییراتی نیز در آن‌ به‌وجود می‌آوردند تا با مصالح و مهارت‌های دست‌یافتنی محل وفق یابد. بیشتر خانه‌ها کوچک بودند، دودکش‌های بزرگ داشتند، و از دیوارهای الواربست همراه با آجر، تخته‌روکوب، یا گل‌وجگن ساخته می‌شدند. در پایان قرن، بنا‌های زیباتر و پیچیده‌تری در شیوه‌های دورۀ جیمز دوم و ملکه آن ساخته شد، و معماری عمومی باشکوهی پا به عرصه نهاد؛ کالج ویلیام و مری در ویلیامزبرگ، ویرجینیا، از آن جمله است.

قرن ۱۸. در این دوره سبک نئوکلاسیک مسلط بود، و با نام معماری جورجی شهرت داشت، لیکن طرح‌ها در قیاس با سرچشمۀ انگلیسی خود، تأخیر داشتند و مقیاس آن‌ها نیز معمولاً متواضعانه‌تر بود. استادکاران دوره‌گرد، با کتاب‌های پلان و مدل، برای بانیان مستعمره‌نشینِ تحصیل‌کرده کار می‌کردند و پیشرفت‌های سبک اروپایی را در طول ساحل شرقی اشاعه می‌دادند. کلیساها و بناهای عمومی از طرح‌های کریستوفر رن متأثر بودند. با گسترش آبادی‌های مهاجرنشین به درون خاک امریکا، کلبه‌های چوبی، قالب اصلی معماری را تشکیل دادند.

قرن ۱۹. در اوایل این قرن، سبک نئوکلاسیک از طریق تامس جفرسون به معماری امریکا راه یافت (خانۀ جفرسون در مانتیسِلّو، عمارت کنگرۀ فدرال در واشینگتن کار ویلیام تورنتون، و کاخ سفید، کار جیمز هوبان). دیگر بناهای مربوط به نیمۀ نخست این قرن عبارت‌اند از کارهای چارلز بول‌فینچ و بنجامین لاتروب (۱۷۶۴ـ۱۸۲۰)، به سبک احیای یونانی، که در عمارت کنگرۀ امریکا نمودی نظرگیر یافته است. پس از جنگ داخلی، هنری هابسون ریچاردسون فُرم‌های رومانسک (رومی‌وار) را، با مصالحی همچون سنگ و آجر رواج داد. اقتباس از طرح‌های رنسانس فرانسوی، و نیز احیای رمانتیک معماری گوتیک، چه در ساختمان‌های مسکونی و چه در بناهای عمومی تجلّی یافت.

قرن ۲۰. این قرن دورۀ معماری مدرن بود، و امریکا به کانون طرح‌های ابداعی و نو بدل شد؛ آسمان‌خراش، ارمغانِ مهمِ امریکا برای معماری جهان بود. فُرم مدرنیستی کارکردگرا از اواسط قرن غالب شد، اما در دهۀ ۱۹۸۰ پسامدرنیستها تفسیری دوباره از سبک‌های قدیمی را مطرح کردند. معماران برجستۀ قرن ۲۰ که در امریکا فعال بودند عبارت‌اند از فرانک لوید رایت، لوئیس هنری سالیوان، والتر گروپیوس، لودویگ میس وان در روهه، الیِل سارینن و ارو سارینن، آی ام پِی، فیلیپ جانسون، رابرت ونتوری، و مایکل گرِیوز.

 

---