انگلستان

اِنْگلستان (United Kingdom)

انگلستان
نام فارسی	اِنْگلستان
نام لاتین	United Kingdom
نظام سیاسی	سلطنتی پارلمانی با دو نهاد قانون‌گذاری
جمعیت	62,435,709 نفر
موقعیت	اروپای غربی
پایتخت	لندن
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	255/8
رشد سالانه (درصد)	0.5
شهرهای اصلی	لندن، گلاسکو، کاردیف، ادینبورگ
زبان	انگلیسی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	244,110
واحد پول	پوند

کليساي وستمينستر، لندن

موقعیت. کشور انگلستان که نام رسمی آن مملکت متحد بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی است در اروپای غربی جا دارد و از شرق به دریای شمال، از جنوب به دریای مانش، از غرب به دریای سِلت و دریای ایرلند و کشور ایرلند، و از شمال غرب و شمال به اقیانوس اطلس محدود است. مساحت آن ۲۴۴,۱۱۰ کیلومتر مربع است و شهر لندن پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. این کشور از جزیرۀ بزرگ بریتانیای کبیر و بخش شمالی جزیرۀ ایرلند تشکیل شده است. الف. بریتانیای کبیر با مساحت ۲۲۹,۳۲۵ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اسکاتلند، انگلند و ویلز تشکیل شده است: تنگۀ دووِر در جنوب شرقی آن را از قارّۀ اروپا جدا می‌کند و تنگه‌های سنت‌جورجز و تنگۀ شمال آن را از جزیرۀ ایرلند جدا می‌سازد. (۱) اسکاتلند سرزمینی کوهستانی است و رشته ارتفاعات چیویوت در جنوب آن را از انگلند جدا کرده است. مساحت این سرزمین ۷۷,۱۷۵ کیلومتر مربع است و خورها و آبدرّهها و جزایر ساحلی متعدد، کرانه‌های آن را تشکیل داده‌اند. فرابومان شمال غربی، کوه‌های کرنگورم و گرمپین و فرابومان جنوبی بدنۀ این سرزمین را تشکیل می‌دهند و کوه بن نویس، با بلندی ۱,۳۴۳ متر، مرتفع‌ترین نقطۀ آن و بلندترین کوه کشور انگلستان است. شهر ادینبورگ مرکز اداری آن است و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از گلاسگو و ابردین. (۲) انگلند با مساحت ۱۳۰,۳۶۰ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین سرزمین جزیرۀ بریتانیا، و دارای سواحلی مضرّس و ژرف است. نواحی شمالی و غربی آن کوهستانی است و کوه‌های پنین در شمال با شاخه‌هایی چون کوه‌های کامبرین، مهم‌ترین ارتفاعات آن محسوب می‌شوند. کوه اسکافل با ۹۷۸ متر ارتفاع، بلندترین نقطۀ انگلند به‌شمار می‌آید. بخش بزرگی از کوه‌های پنینز را لِیک دیستریکت تشکیل می‌دهد، که از زیباترین نواحی انگلند است. نواحی مرکزی را جلگۀ کم و بیش ناهموار میدلندز فرا گرفته و قسمت‌های شرقی آن را ناحیۀ فِنز با مرداب‌ها و زهاب‌ها، و کانال‌های بسیار تشکیل داده است. نواحی جنوبی انگلند از تپه ماهورهایی چون چیلتِرن و مِندیپ تشکیل شده که تا انتهای شبه‌جزیرۀ کورنوال امتداد یافته است. (۳) سرزمین ویلز با ۲۰,۷۶۵ کیلومتر مربع مساحت، در غرب سرزمین انگلند قرار دارد و از شمال به دریای ایرلند، از جنوب به تنگه بریستول و از غرب به تنگۀ سنت جورجز محدود است. این سرزمین کوهستانی است و شهر کاردیف مرکز اداری آن و سوانسی و نیوپورت شهرهای مهم آن محسوب می‌شوند. ب. ایرلند شمالی با مساحت ۱۴,۱۶۰ کیلومتر مربع در شمال شرقی جزیرۀ ایرلند جا دارد و مرکز اداری آن شهر بلفاست است. بعد از بلفاست لانْدِن‌دری مهم‌ترین شهر آن است. اقلیم انگلستان معتدل مایل به سرد است و بارندگی‌های آن منحصر به فصل خاصی نیست. جریان‌های اقیانوسی در اعتدال و رطوبت آن نقش اساسی دارند و بارندگی نواحی غربی از نواحی شرقی بیشتر است. بارندگی در بخش‌های غربی اسکاتلند به صورت برف‌های سنگین است و سرزمین ایرلند شمالی در مقایسه با دیگر نواحی رطوبت بیشتر و بارش برف کمتری دارد. زمستان‌های ویلز ملایم و تابستان‌هایش خنک است و دمای نواحی جنوبی بالاتر است. میانگین دمای شهر لندن در دی ماه چهار درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه هجده درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۶۳۵ میلی‌متر می‌رسد. حدود هشت درصد از اراضی بریتانیا پوشیده از جنگل‌های بلوط، راش، کاج، سرو، و قان است که همراه با انواع درختان میوه مانند گیلاس، سیب، آلو، فندق، و درختچه‌های گوناگونی چون تمشک و گل‌های وحشی پوشش گیاهی آن را تشکیل می‌دهند. آهو، روباه، خرگوش، گورکن و جوجه‌تیغی و پرندگانی چون مرغ انجیرخوار، شاهین، زاغ، سار، کبوتر و قرقاول نیز حیات‌وحش این سرزمین را تشکیل داده‌اند.

اقتصاد. اقتصاد انگلستان که درنتیجۀ جنگ جهانی دوم به‌سختی آسیب دیده بود با کشف نفت و گاز در دریای شمال و عضویت این کشور در اتحادیۀ اروپا رو به بهبودی نهاده است. کشاورزی نیمی از نیازهای غذایی این کشور را تأمین می‌کند و دو درصد از نیروی کار در این بخش مشغول‌اند. بیشتر مراتع انگلستان در نواحی غربی جا دارند و گاو و گوسفند و خوک و ماکیان دام‌های آن را تشکیل می‌دهند. شیلات انگلستان پیش‌رفته است ولی زیاده‌روی در صید از محصول دریایی آن کاسته و پرورش ماهی در آب‌های داخلی مورد توجه قرار گرفته است. مساحت جنگل‌های انگلستان به ۲.۵میلیون هکتار می‌رسد که به خوبی تحت حفاظت است و تولید چوب و الوار آن به ۲.۷میلیون متر مکعب می‌رسد. انگلستان از نظر منابع زیرزمینی در تنگنا قرار دارد؛ بیشتر منابع زغال آن در دهۀ ۱۹۹۰ به پایان رسیده و این کشور به وارد کردن زغال از خارج ناگزیر شده است. کشف نفت و گاز در دریای شمال، انگلستان را به یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت و گاز تبدیل کرده است. تولید نفت خام این کشور به ۲.۷ میلیون بشکه در روز می‌رسد و ذخیرۀ گاز طبیعی آن ۷۴۰ میلیارد متر مکعب است. بیشتر نیروگاه‌های بریتانیا با سوخت داخلی یا شیوه‌های هسته‌ای و برقابی کار می‌کنند و تولید آن‌ها ۶۶,۲۰۰ مگاوات است. انگلستان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صنعتی جهان است و فولاد، انواع خودرو، ماشین‌آلات، منسوجات و پوشاک، مواد شیمیایی، مصنوعات الکتریکی، کشتی، و هواپیما از جمله تولیدات صنعتی این کشورند.

حکومت و سیاست. نوع حکومت انگلستان سلطنتی پارلمانی با دو نهاد قانون‌گذاری است. شاه انگلستان عالی‌ترین مقام تشریفاتی این کشور است و قدرت اجرایی در دست نخست‌وزیر است. مجلس نمایندگان (عوام) از ۶۵۹ نماینده منتخب مردم تشکیل شده است و مجلس لُردهای آن ۷۰۵ نماینده دارد و رهبر حزب حائز اکثریت در انتخابات، سمت نخست‌وزیری را عهده‌دار می‌شود. آلگزاندرا ماری (متولد ۱۹۲۶) از ۱۹۴۷ با نام ملکه الیزابت دوم مقام سلطنت بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی را برعهده دارد.

مردم و تاریخ. جمعیت انگلستان حدود ۶۲,۴۳۵,۷۰۹ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۲۵۵.۸ نفر در کیلومترمربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۵ درصد است، انگلندی‌ها ۸۰ درصد، مسیحیان انگلیکان ۵۷ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند و ۸۹.۵ درصدشان در شهرها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان انگلیسی است. میانگین امید به زندگی در بریتانیا ۷۶ سال است و ۱۰۰ درصد از بزرگ‌سالان آن باسوادند. بریتانیا که مسکن اقوام سلت بوده در ۹۰م به‌تصرّف رومیان درآمد و شهر لندن از ۷۰ تا ۱۰۰م ساخته شد. اقوام ژرمن و آنگلوساکسونها در قرن ۵م سلت‌ها را به‌سوی غرب راندند و کشور آنگلوساکسون را تأسیس کردند. ویلیام اول معروف به فاتح در قرن ۱۱م بر این کشور استیلا یافت و ریچارد اول رهبری، بخشی از جنگ‌های صلیبی را برعهده گرفت. ادوارد اول، ویلز را ضمیمۀ قلمرو خود کرد و هنری هشتم از خاندان تودور (۱۵۰۹ تا ۱۵۴۷)، نیز ایرلند را بر متصرفات خود افزود و کلیسای انگلستان را از کلیسای رم جدا کرد. دخترش الیزابت اول، انگلستان را به بزرگ‌ترین قدرت دریایی جهان مبدّل کرد. چارلز اول از خاندان استوارت که مرد خودکامه‌ای بود، در ۱۶۴۹ اعدام شد و نظام جمهوری برای مدت کوتاهی بر انگلستان حاکم شد و در ۱۶۸۹ مجدداً به سلطنتی پارلمانی (مشروطه) مبدل شد. بریتانیا در نیمۀ دوم قرن ۱۷ به بزرگ‌ترین قدرت استعماری تبدیل شد و پس از ادغام پارلمان‌های انگلند و اسکاتلند، دولت پادشاهی بریتانیای کبیر و ایرلند پایه‌گذاری شد (۱۸۰۱م). انگلستان در زمان سلطنت ملکه ویکتوریا به اوج عظمت و اقتدار رسید و در پایان جنگ جهانی اول، متصرفات آلمان در افریقا را نیز به قلمرو خود افزود. در ۱۹۱۸ بخش اعظم جزیرۀ ایرلند از امپراتوری بریتانیا جدا شد و جنگ دوم جهانی این امپراتوری را پاره‌پاره کرد و سرزمین‌های اقماری آن مانند هند و پاکستان و غیره یکی پس از دیگری به استقلال رسیدند. این کشور در ۱۹۵۶ تفوّق و تسلط بر کانال سوئز را نیز از دست داد و در ۱۹۹۷ هونگ‌کنگ را هم به چین واگذار کرد. انگلیس نخستین بمب هسته‌ای خود را در ۱۹۵۷ آزمایش کرد و پس از رویداد ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، برای مبارزه با تروریسم و جنگ افغانستان و عراق، در کنار امریکا قرار گرفت.  

 

---