اکوادور
اِکوادور (Ecuador)
| اکوادور | |
|---|---|
| نام فارسی | اِکوادور |
| نام لاتین | Ecuador |
| نظام سیاسی | |
| جمعیت | ۱۴,۳۰۶,۸۷۶ نفر |
| موقعیت | شمال غربی امریکای جنوبی |
| پایتخت | کیتو |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۵۲.۶ |
| رشد سالانه (درصد) | ۱.۵ |
| شهرهای اصلی | کیتو، کوئنکا، گوایاکیل، باباهویو، پورتوویئهو، ماچالا، آمباتو |
| زبان | اسپانیایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۲۷۲,۰۴۵ |
موقعیت. کشور اکوادور در شمال غربی امریکای جنوبی و در ساحل اقیانوس آرام جا دارد. این کشور که از شمال به کلمبیا، از شرق و جنوب به پرو، و از غرب به اقیانوس آرام محدود است، ۲۷۲,۰۴۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر کیتو[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. اکوادور سرزمینی است کوهستانی. خط استوا، از نواحی شمالی آن و اندکی بالاتر از شهر کیتو می‌گذرد و به همین سبب اکوادور یعنی استوا نام گرفته است. کوه‌های آند، مرکب از دو رشتۀ موازی که از شمال به جنوب کشیده شده، سرزمین مزبور را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند. نوار ساحلی آن را جلگۀ ساحلی حاصل‌خیزی فرا گرفته که از آبرفت رودخانه‌های حوضۀ اقیانوس آرام پدید آمده است. این جلگه رو به شرق به رشتۀ غربی آند که با دره‌های مرتفعی از رشتۀ شرقی جدا شده است منتهی می‌شود و بخش شرقی، که از جلگه‌های دست‌نخورده و بکر و جنگل‌های انبوه پوشیده شده است، به حوضۀ آمازون ختم می‌شود. آندهای اکوادور از ستیغ‌ها و چکادهای مرتفعی مانند آتشفشان‌های چیمبوراسو[۲]، بلندترین کوه اکوادور با ارتفاع ۶,۳۱۰ متر، کوتوپاکسی[۳] (ارتفاع ۵,۸۹۷ متر)، کایامبه[۴]، (۵,۷۹۰ متر)، و سانگای[۵]، (۵,۲۳۰ متر)، تشکیل شده است. فعالیت کوه‌های مزبور و نیز وقوع زمین‌لرزه‌های مکرر، از کوه‌زایی و حرکات زمین‌ساختی این سرزمین حکایت می‌کنند. کوه‌های آند، رودخانه‌های اکوادور را به دو حوضۀ اقیانوس آرام در غرب و حوضۀ آمازون در شرق تقسیم می‌کنند. رودهای حوضۀ غربی غالباً کوتاه و پرشیب‌اند و رودخانۀ گوایاس[۶]، مهم‌ترین رود این کشور با درازای ۲۹۰ کیلومتر، از شمال به جنوب روان است و به خلیج گوایاکیل[۷] می‌ریزد. رودهای تواچی[۸]، اسمرالداس[۹]، و کایاپاس[۱۰] از دیگر رودهای مهم این حوضه به‌شمار می‌آیند. رودخانه‌هایی که در حوضۀ شرقی جریان دارند، همه به رودخانۀ عظیم آمازون می‌ریزند و در مقایسه با رودهای حوضۀ اقیانوس آرام بلندتر و کم‌خروش‌ترند. رودخانه‌های ناپو، آگواریکو[۱۱]، کورارای[۱۲]، پاستاسا[۱۳]، سامورا[۱۴]، تیگره[۱۵]، و مورونا[۱۶] و بسیاری رودهای دیگر در این گروه قرار دارند. علاوه بر سرزمین اصلی، جزایر گالاپاگوس[۱۷] با ۸,۰۱۰ کیلومتر مربع مساحت و سیزده جزیره و جزیرکدیگر، که در ۹۶۵کیلومتری کرانه‌های اکوادور قرار دارند، جزئی از خاک این کشور و یکی از استان‌های اکوادور محسوب می‌شود. جزایر بزرگ و کوچک دیگری که در خلیج گوایاکیل جا دارند و جزیرۀ پونا[۱۸]، بزرگ‌ترین آن‌ها، نیز متعلق به این کشورند. کشور اکوادور به ۲۲ استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از کیتو، کوئنکا[۱۹]، گوایاکیل، باباهویو[۲۰]، پورتوویئهو (پورتوویجو)[۲۱]، ماچالا[۲۲]، و آمباتو[۲۳]. اقلیم اکوادور، به‌ویژه در بخش شرقی، بسیار گرم و مرطوب است و ارتفاعات آند از اقلیم مطلوب‌تر و خنک‌تری برخوردارند. جریان‌های دریایی، که از نزدیکی کرانه‌های این کشور عبور می‌کنند، از میزان بارندگی در بعضی نواحی آن می‌کاهند و به همین سبب پوشش گیاهی ناحیۀ غربی در مقایسه با جنگل‌های انبوه بخش شرقی تنک‌تر است و حیات وحش فراوانی را در خود جا داده‌اند. فصل بارندگی اکوادور تقریباً از اردیبهشت تا آذر به درازا می‌کشد و میانگین دمای شهر کیتو در دی‌ماه پانزده درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۱۴.۵ درجۀ سانتی‌گراد است. اقتصاد. اکوادور از نظر اقتصادی به‌شدت وابسته به کشاورزی است؛ موز عمده‌ترین فرآوردۀ کشاورزی آن، و نیشکر، قهوه، و کاکائو از اقلام مهم صادراتی آن محسوب می‌شوند. برنج و سیب‌زمینی در میان فرآورده‌های درجۀ اول مصرفی قرار دارند و دامداری در جلگۀ ساحلی و ارتفاعات متداول است و ماهی‌گیری نیز وضعیت خوبی دارد و نسبت به دیگر کشورهای امریکای جنوبی، رده‌های نخست را به خود اختصاص داده است. نفت و گاز طبیعی عمده‌ترین منبع زیرزمینی و باارزش‌ترین اقلام صادراتی این کشورند. سرسختی طبیعت و کوه‌ها و ستیغ‌های برافراشتۀ آند مانع از توسعۀ شبکۀ راه‌های کشور شده و طول راه‌ها و راه‌آهن آن را محدود کرده و ارتباط زمینی میان نقاط مختلف کشور را با دشواری توأم ساخته است. حکومت و سیاست. مطابق قانون اساسی ۱۹۹۸ رئیس‌جمهور و معاون او با آرای عمومی و برای یک دورۀ چهار‌ساله انتخاب می‌شوند. رئیس‌جمهور مسئولیت اجرایی دارد و هیئت دولت را انتخاب و سرپرستی می‌کند. کنگرۀ ملی این کشور ۱۲۵ عضو دارد و اعضای آن نیز برای یک دورۀ چهار‌ساله انتخاب می‌شوند.مردم و تاریخ. جمعیت اکوادور حدود ۱۴,۳۰۶,۸۷۶ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۵۲.۶ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن ۱.۵ درصد است و مستیسوها (دورگه‌های حاصل از آمیزش اسپانیایی‌ها یا پرتغالی‌ها با سرخ‌پوستان)، ۵۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۹۵ درصد از آنان مسیحیان کاتولیک‌اند و ۶۱ درصدشان در شهرها به‌سر می‌برند و اسپانیایی، زبان رسمی این کشور است. میانگین امید به زندگی در این سرزمین ۷۳ سال است و ۹۱ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. اکوادور در روزگار گذشته از مراکز تمدن اینکا[۲۴] بود. اسپانیایی‌ها در ۱۵۳۴ شهر کیتو، پایتخت اینکاها را تصرف کردند؛ و با به قتل رساندن آتائوآلپا[۲۵]، امپراتوری اینکا را برانداختند و کیتو و نواحی اطراف آن را به قلمرو نایب‌السّلطنۀ خود در پرو ضمیمه کردند. در ۱۸۲۱ اسپانیایی‌های ساکن اکوادور، که بعضی از آن‌ها با بومیان آن سرزمین درآمیخته بودند، علیه نیروهای دولتی اسپانیا سر به شورش برداشتند و با رهبری ژنرال آنتونیو خوزه دِ سوکره، معاون سیمون بولیوار در ۱۸۲۲ نیروهای دولتی اسپانیا را درهم شکستند و کیتو را ضمیمۀ کلمبیای بزرگ کردند. کیتو و نواحی تابع آن در مارس ۱۸۳۰ از کلمبیا جدا شدند و جمهوری مستقل اکوادور را تأسیس کردند و در ۱۸۳۲ جزایر گالاپاگوس را نیز به خاک خود افزودند. اکوادور در آغاز کشور پهناوری بود، اما ضعف مدیریت و اختلافات ارضی با همسایگان، به‌ویژه با کشور پرو، و اغتشاشات و ناآرامی‌های داخلی به ازدست‌دادن بخش وسیعی از سرزمینشان منجر شد. مرز اکوادور و کلمبیا در ۱۹۱۶ تثبیت گردید. اختلافات مرزی با کشور پرو تا ۱۹۹۸، که اکوادور امتیاز کشتی‌رانی در رودخانۀ آمازون را در برابر ازدست‌دادن بخش دیگری از خاک خود به‌دست آورد، همچنان باقی‌ماند.