بال غشاییان
بال‌غِشاییان (Hymenoptera)
راسته‌ای از حشرات با بیش از ۱۰۰هزار گونه، شامل زنبورهای عسل، زنبورهای زرد و مورچه‌ها. اعضا این گروه ممکن است دارای زندگی اجتماعی یا انفرادی، آزاد یا انگلی باشند. این حشرات جانورانی با دو جفت بال‌اند که بال‌های جلویی و بال‌های عقبی با قلّابچه‌هایی به‌یکدیگر متّصل‌اند. غالباً رگ‌های بال‌ها کاهش یافته و بال عقبی کوچک‌تر است. شکم معمولاً باریک شده و «کمر» را تشکیل می‌دهد. اندام تخمگذار[۱] همیشه وجود دارد و برای پاره‌کردن، ارّه‌کردن و یا گزیدن تغییر شکل یافته است. دگردیسی این حشرات کامل است و لاروها[۲] معمولاً فاقد پایند. هیپرمتامورفوز[۳]، که در آن لارو از چندین فرم متمایز می‌گذرد، مخصوصاً در انواع انگلی نامعمول نیست. شفیره[۴]ها معمولاً در درون کاکون[۵]هایی‌اند که دامنه وسیعی از فرم‌های اختصاصی را شامل می‌شوند. بکرزایی به‌کرات در میان بال‌غشاییان دیده می‌شود. این امر در بعضی از موارد فقط به تولید افراد نر، امّا غالباً به تولید افراد نر و ماده می‌انجامد. زیرراسته سیم‌فیتاء[۶] حاوی بال‌غشاییان ابتدایی‌تر است. اعضای این گروه کمر ندارند و اندام تخم گذاری برای ارّه‌کردن و سوراخ‌کردن سازش یافته است. زندگی انگلی در این گروه به‌ندرت دیده می‌شود. لارو بیشتر گونه‌ها همراه گیاهان‌اند و سه خانواده از این گروه دارای اعضایی مهم از نظر کشاورزی و جنگلداری‌اند: خانواده سیریسیدا[۷] (زنبورهای چوب[۸] و دم‌شاخی‌ها[۹]) دارای لاروهایی‌اند که درون درختان نقب می‌زنند؛ خانواده دیپریویندا[۱۰] (حشرات ارّه‌دار مخروطیان[۱۱]) باعث ریزش برگ‌های درختان سوزنی‌برگ می‌شوند؛ و خانواده سفیدا[۱۲] (حشرات ارّه‌دار ساقه[۱۳]) مشتمل بر گونه‌هایی‌اند که به غلّات آسیب می‌رسانند. زیرراسته آپوکرتیا[۱۴] شامل بخش عمده‌ای از بال‌غشاییان، با ظاهر معمول کمردار است. خانواده‌های زیادی در این گروه انگلی قرار دارند که تماماً دارای اندام تخم گذار سازش‌یافته برای دریدن و پاره‌کردن‌اند. چندین خانواده در گیاهان ایجاد گال می‌کنند. مثلاً خانواده سینیپیده[۱۵] گال بلوط و گال رز را ایجاد می‌کند. این گروه اغلب انگل تخم، لارو یا پوپ سایر حشرات‌اند، و از چندین گونه از آن‌ها برای مبارزه بیولوژیک با آفات گیاهی استفاده می‌کنند. خانواده‌های بالاخانواده‌های تریگونالایدا[۱۶] عبارت‌اند از ایکنئومونودا[۱۷]، مشتمل بر حشرات ایکنئومون[۱۸]اند که نوزادشان انگل نوزاد حشرات دیگر است؛ اوانیودا[۱۹]؛ سینپودآ[۲۰]، شامل زنبورهای گال‌زا[۲۱]؛ و کالیسدودا[۲۲]. اعضای این گروه بیشتر حشراتی کوچک‌اند. دو بالاخانواده پروتوتروپویدا[۲۳] و بتی‌لویدا[۲۴] بسیاری از گونه‌هایی را دربر می‌گیرند که یا انگل سایر حشرات‌اند و یا در گیاهان گال ایجاد می‌کنند. سایر اعضای آپوکرتیا دارای اندام تخم گذار سازش‌یافته برای گزش‌اند، و عمدتاً شامل حشراتی اجتماعی‌اند که عموماً با نام زنبور، مورچه و زنبورهای زرد شناخته می‌شوند. بالاخانواده سکولیوودا[۲۵] مشتمل بر اعضای ابتدایی‌تر این گروه است. دو شکلیِ جنسی در این گروه معمول است. برخی از گونه‌ها انگل زنبورها و سایر حشرات‌اند. مورچه‌ها، بالاخانواده بالاتیره مورچگان[۲۶] از زیرراسته آپوکرتیا را تشکیل می‌دهند. این حشرات عموماً به‌منزلۀ اعضای یک خانواده، یعنی خانوادۀ فورمیکوئیدا، در نظر گرفته می‌شوند. این گروه شامل حدود ۸هزار گونه است که همگی اجتماعی و دارای افراد متمایز، کارگر، سرباز، ملکه و نرند. بالا‌خانوادۀ پومیلودا[۲۷] شامل زنبورهایی با زندگی مستقل است که معمولاً آشیانه‌های زیرزمینی ساده می‌سازند و انگل عنکبوت‌هایند. عنکبوت‌های بی‌حس‌شده برای تغذیه لاروها در آشیانه‌های زیرزمینی ذخیره می‌شوند. بالاتیره زنبورها[۲۸] فقط شامل خانوادۀ وسپوئیدا، یا زنبورهای حقیقی است. این حشرات ممکن است مستقل یا اجتماعی باشند. بال‌غشاییان در زیرردۀ بال‌داران[۲۹]، ردۀ حشرات[۳۰]، شاخۀ بندپایان[۳۱] قرار دارند.
- ↑ ovipositor
- ↑ larvae
- ↑ hypermetamorphosis
- ↑ pupae
- ↑ cocoon
- ↑ Symphyta
- ↑ Siricidae
- ↑ wood wasp
- ↑ horn tails
- ↑ Dipriodae
- ↑ conifer sawflies
- ↑ Cephidae
- ↑ stem sawflies
- ↑ Apocrita
- ↑ Cynipidae
- ↑ Trigonaloidea
- ↑ ichneumonidae
- ↑ ichneumon flies
- ↑ Evanioidea
- ↑ Cynipoidea
- ↑ gall wasps
- ↑ Chalcidoidea
- ↑ Proctotrupoidea
- ↑ Bethyloidea
- ↑ Scolioidea
- ↑ Formicidae
- ↑ Pompiloidea
- ↑ Vespoidea
- ↑ Pterygota
- ↑ Insecta
- ↑ Arthropoda