برگستروم، سونه کارل (۱۹۱۶ـ۲۰۰۴)
بِرْگْستروم، سونِه‌کارْل (۱۹۱۶ـ۲۰۰۴)(Bergstrom, Sune Karl)
| سونه کارل برگستروم Sune Karl Bergstrom | |
|---|---|
| زادروز |
استکهلم ۱۹۱۶ م |
| درگذشت | ۲۰۰۴ م |
| ملیت | سویدی |
| تحصیلات و محل تحصیل | فارغ التحصیل پزشکی و شیمی از انستیتوی کارولینسکا |
| شغل و تخصص اصلی | زیست شیمی دان |
| جوایز و افتخارات | خالص کردن پروستاگلاندین ، جایزه نوبل پزشکی (مشترکا) |
زیست‌شیمی‌دان سوئدی. با جان وین[۱] و بنگت ساموئلسون[۲]، و به‌سبب خالص‌کردن پروستاگلاندین‌ها[۳] به جایزۀ نوبل پزشکی و فیزیولوژی ۱۹۸۲ دست یافت. پروستاگلاندین‌ها پیک‌هایی شیمیایی‌اند که فرآیندهای بسیاری را در بدن، ازجمله فشار خون، تجمع پلاکت‌های خون، و پاسخ التهابی، تنظیم می‌کنند. این مواد کاربردهای بالینی فراوانی دارند. فیزیولوژیست سوئدی، اولف فون اویلر[۴]، پس از آن‌که مشاهده کرد منی انسان و عصارۀ غدد نرزام کیسه[۵] گوسفند موجب انقباض ماهیچه‌های صاف و کاهش سریع فشار خون جانوران آزمایشگاهی می‌شوند، نخستین پروستاگلاندین را در ۱۹۳۵ کشف کرد. او عوامل فعال در این مواد را پروستاگلاندین نامید، زیرا اعتقاد داشت این مواد بیشتر در غدۀ پروستات ساخته می‌شوند. پروستاگلاندین‌ها در همۀ یاخته‌های هسته‌دار ساخته می‌شوند و نوعی ساز‌و‌کار تنظیمی عمومی در فیزیولوژی پستانداران ایجاد می‌کنند. خالص‌سازی پروستاگلاندین‌ها به‌سبب مقادیر اندک آن‌ها در مواد نطفه‌ای، و نیمه‌عمر فوق‌العاده کوتاه آن‌ها دشوار بود. در ۱۹۵۷، برگستروم و دانشجویش، بنگت ساموئلسون، بر آن شدند تا بلورهای دو پروستاگلاندین، معروف به PGE۱ (اَلپروستادیول[۶]) و PGFla، را به‌دست آورند. آنان خصوصیات این دو مادۀ شیمیایی را در ۱۹۶۲ تعیین کردند و درپی روشن‌ساختن عملکرد آن برآمدند. برگستروم در استکهلم زاده شد و در رشتۀ پزشکی و شیمی از انستیتوی کارولینسکا[۷] فارغ‌التحصیل شد. در ۱۹۴۸، بار دیگر برای تحقیق به آن‌جا بازگشت. آسپیرین و سایر داروهای ضد التهاب از ساخت پروستاگلاندین‌ها جلوگیری می‌کنند. پروستاگلاندین‌ها تجمع پلاکت‌های خونی را کنترل می‌کنند و از این‌رو از آن‌ها برای جلوگیری بیماری‌های قلبی و سکتۀ مغزی استفاده می‌کنند. همچنین، پروستاگلاندین‌ها با کاهش فشار خون و انقباض راه‌های هوایی شش‌ها در ثبات محیط داخلی نقش دارند. اعمال التهابی آن‌ها بسیار قوی‌تر از اعمال هیستامین‌هاست. همچنین، مشخص شده است که این مواد عامل انقباض ماهیچه‌های روده و رحم‌اند.