تغییرات زیست محیطی جهانی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

تغییرات زیست‌محیطی جهانی (Global environmental change)


کرۀ زمین دستخوش برخی تغییرات زیست‌محیطی است. این تغییرات ناشی از فعالیت‌های انسانی در زمینۀ آب و هوا، ترکیبات جوّی، کاربری زمین، و کاهش تنوع زیستی بوده است. علت اصلی بروز این تغییرات جمعیت انسانی است، که از ۱۹۰۰ به بعد سه برابر شده است. مصرف سوخت فسیلی، نسبت به ابتدای قرن بیستم ۳۰ برابر و تولید صنعتی بشر در طی ۱۰۰ سال اخیر ۵۰ برابر شده است. هر گاه فقط به یک جنبه از تغییرات زیست‌محیطی جهانی به‌طور مجزا نگاهی بیندازیم، ملاحظه می‌کنیم که پیامدهای احتمالی آن چقدر آشکار خواهد بود. انتظار می‌رود که وضعیت اقلیمی، عمدتاً ناشی از افزایش گسیل کربن دی‌اکسید (CO۲) و سایر گازهای «گلخانه‌ای»، به‌خصوص در عرض‌های جغرافیایی بالا، دستخوش دگرگونی شود. افزون بر این، احتمال گسترش بیابان‌ها و در عین حال افزایش بارش باران در سراسر جهان وجود دارد. با راه‌ افتادن موج مهاجرت انبوه پناه‌جویانی که انتظار می‌رود از خشکسالی یا سیل می‌گریزند، الگوهای آب‌وهوایی شدیدتر و افراطی‌تری پدید خواهد آمد و احتمال بالا آمدن سطح آب دریاها تا نیم‌ متر، در طی ۱۰۰ سال آتی مورد انتظار است. واکنش بسیاری از گونه‌ها به افزایش دما هم‌ اکنون مورد توجه قرار گرفته است. گستره‌ای از ۲۲ پروانۀ اروپایی غیر مهاجر، در طی یک قرن اخیر، تا مسافت ۲۴۰ کیلومتر مسیر پرواز خود را به‌سوی شمال تغییر داده‌اند، و گستره‌ای از ۵۹ گونه‌ پرنده در طی دهۀ اخیر به طور میانگین هجده کیلومتر مسیر پروازشان را تغییر داده‌اند؛ جوجه‌آوری چندین گونه پرنده و نوریست نیز جلو افتاده است. اهمیت موضوع در آن است که این تغییرات در سطوح گرمایی صورت پذیرفته است که کمتر از یک‌پنجم آن چیزی است که برای ۱۰۰ سال آینده انتظارش را می‌کشند. تغییرات کاربری زمین طی قرن آینده پردامنه‌ترین تأثیر را بر تنوع زیستیِ خشکی برجای می‌گذارد، که ناشی از تغییرات اقلیمی و نهشت نیتروژن است. این تأثیرات احتمالاً بین اقلیم زیست‌ها تغییر می‌کند، که اقلیم زیست‌های مدیترانه‌ای و علفزارها شاید دستخوش بزرگ‌ترین فقدان متنوع زیستی شوند. اما، همچون تمامی طرح‌های تغییرات جهانی در آینده تردیدهای زیادی وجود دارد و به‌خصوص در مقیاس منطقه‌ای، عمدتاً ناشی از فقدان اطلاعات در برهم‌کنش بین عوامل گوناگون است. هر چند که آینده نامعلوم است، این امر روشن است که تغییرات جهانی هم‌اکنون درحال وقوع است، و تا آینده‌ای قابل پیش‌بینی، و احتمالاً با آهنگی شتابان، ادامه خواهد یافت.