تفسیر جلالین
تَفسیر جَلالَین
(جلالین در لغت به معنای دو جلال) کتابی به عربی، در تفسیر قرآن تألیف جلالالدین محلّی و جلالالدین سیوطی، . وجه تسمیۀ آن، لقب هردو نویسندۀ آن بوده است. ابتدا جلالالدّین محلّی بخش دوم این تفسیر را از آخر قرآن تا سورۀ کهف (به اضافۀ تفسیر سورۀ فاتحه) نوشت، اما با مرگ او، این تفسیر ناتمام ماند و تکمیل آن (از ابتدای تفسیر سورۀ بقره تا انتهای سورۀ اسراء) را شاگردش، جلالالدّین سیوطی، در ۸۷۰ق، در چهل روز نوشت و تفسیر سورۀ فاتحه را که استادش، جلالالدین محلّی، نوشته بود، در انتهای تفسیر قرار داد. طبعاً در همۀ نسخههای خطی و چاپی ترتیب این اثر براساس قرآن مجید است. شیوۀ نگارش این تفسیرِ موجز و مشکلگشا چنین است که پس از ذکر هر کلمه، عبارت، جمله یا آیهای از قرآن، توضیحی کوتاه در معنای لغوی آن، ترکیب نحوی، اختلاف قرائت، شأن نزول و بیان مبهمات و سپس معنای کلی آیه آمده است. گاهی نیز مباحث فقهی و کلامی مطرح میشود. هر دو نویسندۀ این کتاب، دیدگاه فقه شافعی و دیدگاه کلامی اشاعره را در تفسیر خود منعکس کردهاند. از ویژگیهای این تفسیر اعرابهای ضروری و زیبایی نثر آن است. از حواشی مهمی که بر این تفسیر شده میتوان از حاشیةالجمل و حاشیةالصّاوی نام برد. این کتاب بارها و گاه بهصورت حاشیۀ قرآن چاپ شده است.