ثابت (منطق و کلام)
ثابِت (منطق و کلام)
(در لغت به معنای استوار و پایدار) اصطلاحی در منطق و کلام. در منطق، ثابت بر موضوع و محمول قضیۀ موجبه اطلاق می‌شود، زیرا ثبوت موضوع به‌معنی وجود و تقرّر موضوع، و ثبوت محمول به معنی حمل‌شدن ایجاب بر موضوع است؛ در کلام، به معنای «معلومٌ فی نفسه متحققٌ» و نیز در معنای «مترادف با وجود» است: الف. ثبوت، اعم از وجود: چون معتزله، ثبوت (دربرابر نفی) را اعم از وجود می‌دانند و برآن‌اند که ثبوت، وجود، حال (واسطۀ میان وجود و عدم) و نیز عدم ممکن‌الوجود را دربرمی‌گیرد، ثابت، معلولی است که فی‌نفسه تحقق دارد و اگر هستی خارجی (عینی) پیدا کند، موجود نام می‌گیرد؛ ب. ثبوت، مرادف وجود: اشاعره و متکلمان شیعه، همانند فلاسفه، میان وجود و عدم واسطه قائل نیستند و ثبوت را معادل و مترادف وجود و ثابت را مترادف و معادل موجود می‌دانند.