جاوه، جزیره
جاوِه، جزیره
به‌معنی جزیرۀ برنج، پرجمعیت‌ترین جزیرۀ اندونزی، بین سوماترا[۱] و بالی[۲]، از گروه جزایر سونداهای بزرگ‌تر، با ۱۳۲هزار کیلومتر مربع مساحت و ۱۵میلیون نفر جمعیت. در جنوب شرقی جزیرۀ سوماترا و جنوب جزیرۀ بورنئو و غرب جزیرۀ بالی قرار دارد و با دریای جاوه از بورنئو جدا می‌شود. مرکز آن جاکارتا[۳] (پایتخت اندونزی) است. نیمی از مردم اندونزی در جاوه سکونت دارند. اکثر مردم این جزیره مسلمان‌اند، اما آداب و رسوم هندو ـ بودایی در فرهنگ بومیان باقی مانده است. حدود نیمی از زمین‌های این جزیره زیر کشت قرار دارد و بقیه پوشیده از جنگل‌های انبوه است، که زیستگاه جانوران کمیابی همچون ببر و کرگدن تک‌شاخ به‌شمار می‌رود. نسیم‌های کوهستانی و دریایی دمای منطقه را پایین نگه می‌دارند، اما رطوبت هوا زیاد است و از دسامبر تا مارس باران‌های شدید می‌بارد. برخی از شهرهای بزرگ آن عبارت‌اند از جاکارتا، جوک‌جاکارتا، باندونگ، سولو، سورابایا (بندر)، تاسیک مالایا، سوراکارتا، سمارنگ (بندر)، و مالانگ. جاوه بیش از بیست قلۀ بالاتر از ۲,۶۰۰ متر و بیش از سیزده قلۀ آتشفشانی فعال دارد که سِمِرو[۴] (با ارتفاع ۳,۶۷۶ متر)، بلندترین آن‌هاست و در شرق جاوه قرار دارد. تولیدات این جزیره عبارت‌اند از برنج، قهوه، کاکائو، چای، قند و شکر، کائوچو، گنه‌گنه، چوب، ساج، نفت، و پارچه. بقایای انسان اولیه پیتکانتروپوس ارکتوس متعلق به ۱.۸میلیون سال قبل، در ۱۸۹۱ در این جزیره یافت شد. این جزیره از مراکز دولت‌های هندو ـ بودایی ماجاپاهیت[۵] و پاجاجاران[۶] بود و در روزگار آنان شکوفا شد. اسلام در قرن ۷ق/۱۳ـ۱۴ م وارد جزیرۀ بالی شد و در طول دو قرن دیانت بودایی و دولت‌های هندو ـ بودایی را برانداخت. در قرون ۹ـ۱۰ق/۱۵ـ۱۶م پرتغالی‌ها و سپس هلندی‌ها وارد جزیره شدند و دولت‌های آن را به اطاعت خود درآوردند. جاوه از ۱۳۶۲ـ۱۳۶۵ق/۱۹۴۲ـ۱۹۴۵م در اشغال ژاپن بود و بعداً به بخشی از جمهوری اندونزی تبدیل شد. این جزیره از مراکز اصلی فرهنگ و هنر اندونزی به‌شمار می‌رود و موسیقی و هنرهای نمایشی آن شهرت بسیاری دارد. جاوه کانون اصلی قدرت در اندونزی و مرکز سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی آن است.