جهمیه
جَهْمیّه
فرقه‌ای منشعب از مُرجِئه، پدیدآمده در اواخرِ عهدِ امویان در خراسان، پیروان جَهْم بن صفوان راسبی. اصلی‌ترین اعتقاد جهمیه، جبری‌بودن است و به همین سبب گاه جبریه نیز خوانده شده‌اند. آنان بر‌خلاف اهل حدیث صفات خداوند را از ذات او نفی می‌کردند و قرآن را مخلوق می‌دانستند و برآن بودند که خداوند حتی در قیامت نیز به‌چشم دیده نمی‌شود. بعدها معتزله در این عقاید با جهمیه شریک شدند و اشاعره نیز از عقاید جهمیه مواردی را اقتباس کردند. همچنین مانند مرجئه به ایمان قلبی اعتقاد داشتند و برآن بودند که ایمان امری واحد است و در آن بین امت تفاوت و تفاضل نیست. جهم با وجود اعتقاد به جبر محض و ارجاء، در قیام‌های ضد بنی‌امیه شرکت کرد و سرانجام به‌دست عاملان بنی‌امیه کشته شد (۱۲۸ق)، اما پیروانش تا قرن ۵ق در نهاوند وجود داشتند و گویا از آن پس از بین رفتند.