حسینقلی خان دنبلی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

حسینقلی خان دنبلی (خوی 1178ق- )

حسينقلی خان دنبلی

(با نام کامل: حسينقلی خان دنبلی حاجی نظام‌الدوله) از رجال دورۀ قاجار، ملقب به نظام‌الدوله. او فرزند حاج فتحعلی خان دنبلی، بیگلربيگی آذربایجان و از اعيان درجه اول تبریز، و نوادۀ امیر نجفقلی خان بیگلربیگی معروف به بیوک خان بود. حسینقلی خان دنبلی در ارتش، درجۀ امير تومانی داشت و از شخصیت های برجستۀ نهضت مشروطیت بود. او بود که بيرق آذربايجان را برای جشن نيم قرن سلطنت ناصرالدين شاه به تهران برد.

پس از درگذشت پدرش، به جای او بیگلربیگی تبریز شد و مدتی بعد، به حکومت مرند منصوب شد.

هنگامی که اختلاف های بين علما و عين الدوله در تهران شدت پیدا کرد، نظام الدوله در تهران بود و توسط آقا سيد ريحان الله مجتهد با علمای متحصن در حضرت عبدالعظيم ارتباط داشت. او روزی نزد مظفرالدين شاه پرده از مظالم عين الدوله برداشت و ضمانت کرد که علما با سلطنت او مخالفتی ندارند. علما نیز از او تشکر و توصیه کردند که برای تحکيم اساس مشروطيت به تبريز برود و در نهضت شرکت کند. نظام الدوله نیز با قبول این توصیه، به تبريز رفت و به عنوان نمایندۀ طبقۀ اعیان به عضويت و ریاست انجمن ایالتی انتخاب شد. اما پس از مدتی، در 11 اردیبهشت 1286ش، به علت ارتکاب اعضای انجمن به برخی بی عدالتی ها- از جمله عملکردشان در انتخابات روستای قره چمن- استعفا کرد و خود را کنار کشید.

تا پیش از ریاست نظام الدوله، امور جاری انجمنِ تبریز ترتیب خاص و مشخصی نداشت و او نظام نامۀ داخلی برای انجمن تهیه کرد و ترتیب خاصی به امور داد. اما در دوران ریاست نظام الدوله، انجمن تبریز معتبرترین انجمن در کل کشور بود.

پس از آن که شجاع‌الدوله وارد تبريز شد، حسینقلی خان دنبلی به علت سابقۀ آزاديخواهی‌اش در آن شهر نماند و به روسيه رفت. او مدتی آن جا بود و بعد به تبريز بازگشت و در 1297ش درگذشت.