داستایوسکی، فیودور (۱۸۲۱ـ۱۸۸۱)
داستایوسکی، فیودور (۱۸۲۱ـ۱۸۸۱)(Dostoevsky, Fyodor)
| فیودور داستایوسکی Fyodor Dostoevsky | |
|---|---|
| زادروز |
مسکو ۱۸۲۱م |
| درگذشت | ۱۸۸۱م |
| ملیت | روسی |
| شغل و تخصص اصلی | رمان نویس |
| آثار | مردم فقیر (۱۸۴۶)، جنایت و مکافات (۱۹۶۶)، قمارباز (۱۸۶۷)، ابله (۱۸۶۸ـ۱۸۶۹)، و برادران کارامازوف (۱۸۷۹ـ۱۸۸۰) |
| گروه مقاله | ادبیات غرب |
رمان‌نویس روسی. رمان‌هایش، که به‌سبب بینش روان‌شناختی عمیقشان اهمیت دارند، بر نویسندگان روسی تأثیر زیادی داشته‌اند و از آغاز قرن ۲۰ در خارج از روسیه نیز نفوذی فزاینده یافته‌اند. داستایوسکی در ۱۸۴۹ به‌جرم چاپ تبلیغات سوسیالیستی، به چهار سال کار با اعمال شاقه در سیبری محکوم شد و پس از آن به خدمت ارتش درآمد. رمان خاطرات خانۀ مردگان[۱] (۱۸۶۱) یادآور تجربه‌های زندان اوست، که درپی آن آثار مهم خود، ازجمله جنایت و مکافات[۲] (۱۸۶۶)، ابله[۳] (۱۸۶۸ـ۱۸۶۹)، و برادران کارامازوف[۴] (۱۸۷۹ـ۱۸۸۰) را منتشر کرد. پدرش پزشک بود؛ در مسکو زاده شد و مدت کوتاهی افسر ارتش بود. نخستین رمان او، مردم فقیر[۵]، در ۱۸۴۶ منتشر شد. در ۱۸۴۹ درخلال دورۀ سانسور شدید تزاری، به‌جرم عضویت در گروه ادبی آزاد اندیش توقیف و به مرگ محکوم شد. حکم اعدام در آخرین دقیقه لغو، و داستایوسکی برای چهار سال به تبعیدگاه محکومان در اومسک[۶] فرستاده شد. شرایط وحشتناک تبعیدگاه سبب تشدید بیماری صرع او شد. سرانجام، داستایوسکی در ۱۸۵۹ عفو شد و به سن‌پترزبورگ بازگشت. در آن‌جا داستان خنده‌دار دهکدۀ استپانچیکوف[۷]، خاطرات خانۀ مردگان، و آزردگان[۸] (۱۸۶۲) را منتشر کرد. در ضمن، دو نشریۀ آزاداندیش ناموفق دایر کرد، که در نشریۀ دوم یادداشت‌های زیرزمینی[۹] (۱۸۶۴) به‌چاپ رسید. داستایوسکی که مجبور بود برای پرداخت بدهی‌های خود با تمام توان کار کند، به‌سرعت جنایت و مکافات (۱۹۶۶) و قمارباز[۱۰] (۱۸۶۷) را منتشر کرد و برای رهایی از طلبکارانش از کشور گریخت. سپس ابله، که قهرمانش مانند خود او گرفتار صرع است، و نیز همیشه شوهر[۱۱] (۱۸۷۰) و جن زدگان[۱۲] (۱۸۷۱ـ۱۸۷۲) را نوشت. در ۱۸۷۱ به روسیه بازگشت و مجدداً به روزنامه‌نگاری روآورد و مجموعۀ شخصی یادداشت‌های یک مؤلف[۱۳] را منتشر کرد که در آن به بحث دربارۀ مسائل روز می‌پرداخت. داستایوسکی در ۱۸۷۵ جوان خام[۱۴] را به‌چاپ رساند، اما برادران کارامازوف اثر بزرگ آخرین سال‌های عمر اوست.