دانشگاه
دانشگاه (university)
مؤسسۀ آموزش عالی و پژوهشی برای آموزش فارغ‌التحصیلان دورۀ متوسطه. در ایران، معمولاً دانشگاه متشکل از دست‌کم سه یا دو دانشکده و یک آموزشکده است. وجه تمایز دانشگاه از سایر مراکز آموزش عالی، این است که دانشگاه دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری دارد. دانشگاه‌های ایران، با توجه به زمینۀ فعالیت خود، به سه گروه تقسیم می‌شوند: ۱. دانشگاه جامع، مجموعه‌ای متشکل از دانشکده‌های عمومی؛ ۲. دانشگاه تخصصی، مجموعه‌ای متشکل از دانشکده‌های تخصصی در هر یک از گروه‌های برنامه‌ریزی؛ ۳. دانشگاه حرفه‌ای‌کاربردی (علمی ـ کاربردی)، مجموعه‌ای متشکل از حداقل پنج دانشکدۀ عمومی یا تخصصی یا ترکیبی از آن‌ها، به‌منظور دستیابی به اهداف کاربردی و تربیت نیروی انسانی. دانشگاه‌های ایران، در حال حاضر، به دو گروه دانشگاه‌های دولتی، مانند دانشگاه تهران، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه فردوسی مشهد؛ و دانشگاه‌های غیر انتفاعی، مانند دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه علمی‌کاربردی تقسیم می‌شوند. دانشگاه‌های دولتی ایران زیر نظر دو وزارتخانۀ علوم، تحقیقات و فناوری؛ و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارند و بودجۀ آن‌ها را دولت تأمین می‌کند. دانشگاه‌های غیرانتفاعی ازلحاظ درس‌ها و مقررات آموزشی تابع دو وزارتخانۀ فوق‌اند؛ ولی با سرمایۀ خصوصی اداره می‌شوند. نخستین دانشگاه اروپایی دانشگاه سالرنو[۱] در ایتالیا بود، که در قرن ۹م تأسیس شد، و درپی آن دانشگاه‌های بولونیا، پاریس، آکسفورد، کیمبریج، و مونپلیه[۲] در قرن ۱۲م و دانشگاه‌های سالامانکا[۳] و تولوز[۴] در قرن ۱۳م به‌وجود آمدند. دانشگاه‌های پراگ[۵]، وین[۶]، هایدلبرگ[۷]، و کلن[۸]، و همچنین بسیاری از دانشگاه‌های فرانسوی، ازجمله دانشگاه‌های آوینیون[۹]، اورلئان[۱۰]، کائور[۱۱]، گرِنوبل[۱۲]، آنژه[۱۳]، و اورانژ[۱۴]، در قرن ۱۴م بنیاد نهاده شدند. دانشگاه‌های اِکس[۱۵]، دُل[۱۶]، پواتیه[۱۷]، کان[۱۸]، نانت[۱۹]، بزانسون[۲۰]، بورژ[۲۱]، و بوردو[۲۲] در قرن ۱۵م تأسیس شدند. دانشگاه سنت اندروز[۲۳]، نخستین دانشگاه اسکاتلند، در ۱۴۱۱، و ترینیتی کالج[۲۴]، در دوبلین[۲۵]، در ۱۵۹۱ دایر شدند. امریکا، هم دانشگاه‌های ایالتی دارد (که هزینه‌هایشان را ایالت‌ها تأمین می‌کنند) و هم دارای دانشگاه‌های خصوصی است. قدیمی‌ترین دانشگاه‌های موجود در ایالات متحد امریکا خصوصی‌اند: هاروارد (۱۶۳۶)، ویلیام و مری[۲۶] (۱۶۹۳)، ییل[۲۷] (۱۷۰۱)، پنسیلوانیا (۱۷۴۱)، و پرینستون[۲۸] (۱۷۴۶). نوآوری‌های اخیر شامل دانشگاه‌هایی است که در عرصه‌های بین‌المللی خدمت می‌کنند؛ مثل دانشگاه فنی خاورمیانه[۲۹] (۱۹۶۱) در آنکارا[۳۰]ی ترکیه، که تحت حمایت سازمان ملل متحد اداره می‌شود، دانشگاه ملل متحد[۳۱] در توکیو[۳۲] (۱۹۷۴) و دانشگاه آزاد بریتانیا[۳۳] (۱۹۶۹). از دانشگاه آزاد انگلستان به‌نحو گسترده‌ای گرته‌برداری شده است، مثل کنسرسیوم دانشگاه ملی[۳۴] که در ایالات متحد امریکا بنیاد نهاده شد.
- ↑ Salerno
- ↑ Montpellier
- ↑ Salamanca
- ↑ Toulouse
- ↑ Prague
- ↑ Vienna
- ↑ Heidelberg
- ↑ Cologne
- ↑ Avignon
- ↑ Orlèans
- ↑ Cahors
- ↑ Grenoble
- ↑ Angers
- ↑ Orange
- ↑ Aix
- ↑ Dole
- ↑ Poitiers
- ↑ Caen
- ↑ Nantes
- ↑ Besançon
- ↑ Bourges
- ↑ Bordeaux
- ↑ St Andrews
- ↑ Trinity College
- ↑ Dublin
- ↑ William and Mary
- ↑ Yale
- ↑ Princeton
- ↑ Middle East Technical University
- ↑ Ankara
- ↑ United Nations University
- ↑ Tokyo
- ↑ British Open University
- ↑ National University Consortium