دریاچه

دریاچه (lake)
تودۀ آب ساکن در زمینی گود، که مستقیماً به دریا راه ندارد. دریاچه‌ها در ناحیه‌هایی که قبلاً یخچالی بوده‌اند، درامتداد رودخانه‌های آرام، و در زمین‌های پست نزدیک دریا فراوان‌اند. دریاچه‌ها براساس منشأشان تقسیم‌بندی می‌شوند و عبارت‌اند از دریاچه‌های یخچالیِ حاصل از سایش یخچالی، دریاچه‌های سدّیِ حاصل از زمین‌لغزه‌ها و یخرُفت‌های یخچالی، دریاچه‌های دهانه‌ای (فنجانه‌ای) که در آتشفشان‌ها به‌‌وجود می‌آیند، و دریاچه‌های زمین‌ساختی که در شکافه‌های طبیعی زمین تشکیل می‌شوند. دریاچه‌های دهانه‌ای در گالۀ (فرورفتگی آتشفشانی) آتشفشان‌های خاموش تشکیل می‌شوند. از آن جمله است دریاچۀ کراتر در اورگون امریکا. فرونشینی سقف غارهای آهکی در چشم‌اندازهای کارستی موجب رخنمونِ شبکۀ نهرهای زیرزمینی و ایجاد حفرۀ بزرگی می‌شود که ممکن است در آن دریاچه‌ای تشکیل شود. دریاچه‌های زمین‌ساختی طی حرکات زمین‌ساختی، مثلاً هنگام تشکیل درۀ کافتی، ایجاد می‌شوند. دریاچۀ تانگانیکا همراه با درۀ بزرگ کافتی شرق افریقا ایجاد شده است. یخچال‌ها نیز چند نوع دریاچه به‌وجود می‌آورند. از آن جمله‌اند دریاچه‌های اسکاتلند و گریت لیکس (دریاچه‌های بزرگ) شمال امریکا. آب دریاچه‌ها معمولاً شیرین است، اما در مناطقی که میزان بارندگی سالیانه و آب‌های جاری سطحی کم است، دریاچه‌های شور و تلخ نیز یافت می‌شود. در این مناطق، میزان تبخیر بیش از ورود آب به دریاچه است و لذا کانی‌های نمک انباشته می‌شوند. مثلاً، شوری بَحرُالمِیِّت حدود ۲۵۰ در هزار، و شوری گریت سالت لیک در ایالت یوتای امریکا ۲۲۰ در هزار است. شوری ممکن است حاصل ورود سیالات یا گازهای آتشفشانی نیز باشد. شوری دریاچه‌های ناترون در تانزانیا از این نوع است. در قرن ۲۰، دریاچه‌های مصنوعی بزرگی برای تولید برق آبی و مقاصد دیگر ایجاد شد. برخی دریاچه‌ها براثر فعالیت‌های بشر آلوده شده‌اند. گاهی در دریاچه‌ها فرآیند مُغَذی‌شدن (حالت فراتغذیه) روی می‌دهد. در این هنگام، کودهای کشاورزی که به داخل دریاچه آب‌شویی شده‌اند، موجب انفجار جمعیت آبزیان دریاچه می‌شوند، ذخیرۀ اکسیژن دریاچه تمام شده، ادامۀ حیات در آن غیرممکن می‌شود. دربارۀ دریاچه‌های مهم ایران و جهان به نام خاص آن‌ها نگاه کنید، مثل: ارومیه، دریاچه.

 

دریاچه های مشهور ایران

نـام	مساحت (km2)	ارتفاع از سطح دریا	موقعیت
ارومیه	4870	1275	شرق ارومیه
بختگان (نیریز)	750	1558	شرق شیراز
پریشان (فامور)	43	820	جنوب شرقی كازرون
تمی (شط تمی)	2?7	2150	شرق شمالی سردشت
حوض سلطان(قم)	330	800	شمال قم
دشت ارژن	17?5	1990	شرق كازرون
زریوار	8?5	818	شمال غربی مریوان
سیران گلی	3?5	1280	شرق شمالی نقده
طشك	440	1558	شمال دریاچة بختگان
قوری‌گل	1?6	1680	جنوب شرقی تبریز
مهارلو (دریاچه نمك)	210	1460	جنوب شرقی شیراز
نئور (نور) اردبیل	3	2350	جنوب شرقی اردبیل
هامون صابری	185	480	شمال شرقی سیستان

---