دهله ای

دهله‌ای
از گویش‌های استان فارس که مردم روستای دهله یا دئلی از توابع کازرون به آن سخن می‌گویند. این گویش به گویش‌هایی همچون کازرونی، عبدویی و خِشتی نزدیک است و با گویش روستای پیر مُهلت یکی است. پسوند معرفه‌ساز در دهله‌ای -aku و -yaku است. نشانۀ جمع -al، -yal و -gal است: zanal «زن‌ها»، tsiyal «چیزها»، ungal «آن‌ها». مضاف‌الیه همانند فارسی بعد از مضاف می‌آید: darexuna «در اتاق». موصوف قبل از صفت می‌آید: zanexuv «زن خوب». تغییر و تبدیل‌های آوایی در دهله‌ای چنین است: تبدیل /-e/ پایانی به /-a/ در sina «سینه»، hamla «حمله»، xanda «خنده»، miva «میوه»؛ تبدیل /a/ میانی به /e/ در ser «سر»، xer «خر/الاغ»، zemi «زمین»، ner «نر»؛ تبدیل /u/ به /i/ در jija «جوجه»، mi «مو»، pasli «پهلو»؛ تغییر /e/ به /o/ در so «سه»، omru «امروز»؛ تبدیل رشتۀ آوایی /ab/ به ow در ow «آب»، aftow «آفتاب»، low «لب»؛ تبدیل /-am/ به -un و um در run «ران»، pesun «پستان»، tamum «تمام»؛ همچنین تبدیل /-an/ به /-u/ در zaru «زبان»، nu «نان»، تغییر /b/ به /v/ در zavu «زبان»، soril «سبیل»، xuv «خوب»؛ حدف /-t/ پایانی در: das «دست»، pus «پوست»، mos «مُشت»؛ شناسه‌های فعل برای زمان حال اخباری و التزامی عبارت است از: -a، -a، -a، -u، -i، -i. شناسه‌های فعلی گذشتۀ ساده: -a، -i، -u، -i، -i. نشانۀ مصدری -an (-dan، -tan، -san) است مانند roftan «روبیدن»، gossan «انداختن».