دوره فلسفه تحققی

دورۀ فلسفۀ تحقّقی (Cours de philosophie positive)
کتابی در فلسفۀ تحققی، تألیف اوگوست کنت، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۸۳۰ـ۱۸۴۲. مؤلف در این کتاب، که مهم‌ترین اثر او به‌شمار می‌رود، دوره‌‌های سه‌گانۀ تکامل اندیشۀ آدمی را بررسی می‌کند. این مراحل عبارت‌اند از مرحلۀ ربّانی، مرحلۀ مابعدالطبیعی یا انتزاعی، و مرحلۀ تحققی. اندیشۀ آدمیانِ مرحلۀ نخست، سرچشمۀ قوانین طبیعی را مستقیماً ناشی از عوامل مافوق طبیعی می‌دانست. آدمی در مرحلۀ دوم عوامل مافوق طبیعی را نیز به حوزۀ انتزاع کشاند و بنابر اصل تعلیل، برای هر پدیده‌ای انتزاع مناسب آن را خلق کرد. آدمی در مرحلۀ سوم از کنکاش در آغازه‌ها و انجام امور روی می‌گرداند و صرفاً سر درپی یافتن قوانین طبیعی تغییرناپذیر دارد. به عقیدۀ کنت، طبقه‌بندی علوم براساس نظمی ساده و کلی انجام گرفته است. علوم اجتماعی که در مرکز فلسفه قرار دارد، از شاخه‌های فلسفۀ تاریخ، فلسفۀ تمدن، شناخت‌شناسی، و مذهب تشکیل می‌شود. همۀ آرای پوزیتیویستیِ کنت در این کتاب گرد آمده است. اساس مباحث کنت عقل است، اما مراد او از عقل با فلاسفه‌ای چون کانت در بنیاد متفاوت است. گواین‌که فلسفۀ کنت، به‌رغم دست‌یازیدن به نوعی عقل‌باوری، در چنبرۀ عواملی عمدتاً احساسی، به نوعی نظریۀ یوتوپیایی درمی‌غلتد.