دوگل، شارل (۱۸۹۰ـ۱۹۷۰)
دوگل، شارْل (۱۸۹۰ـ۱۹۷۰)(de Gaulle, Charles)
| شارل دوگل Charles de Gaulle | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۹۰م |
| درگذشت | ۱۹۷۰م |
| ملیت | فرانسـوی |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| شغل و تخصص های دیگر | نظامی |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
ژنرال فرانسوی و نخستین رئیسِ‌جمهوری پنجم (۱۹۵۸ـ۱۹۶۹). نیروهای فرانسۀ آزاد را برای نبرد با نازی‌ها سازماندهی کرد (۱۹۴۰ـ۱۹۴۴)، رئیس دولت موقت فرانسه بود (۱۹۴۴ـ۱۹۴۶)، و رهبری حزب گُلیست را به‌عهده داشت. در ۱۹۵۸ مجلس ملی از او خواست تا در دورۀ بازسازی اقتصادی فرانسه، ریاست دولت را عهده‌دار شود و بحران الجزایر را حل‌وفصل کند. او با تغییر قانون اساسی در جهت استقرار نظام ریاست‌جمهوری در پایان ۱۹۵۸ رئیس‌جمهور فرانسه شد و تا ۱۹۶۹ در این مقام باقی ماند. دوگل در لیل[۱] زاده شد. در ۱۹۱۱ دانشکدۀ افسری سن سیر[۲] را با موفقیت به‌پایان رساند و در ۱۹۱۶ به دست آلمانی‌ها زخمی و دستگیر شد. در ژوئن ۱۹۴۰، از پذیرش متارکه جنگِ پتن نخست‌وزیر فرانسه با آلمانی‌ها امتناع کرد و در ۱۸ ژوئن با نطق تاریخی خود، مردم فرانسه را به ادامۀ جنگ علیه آلمان فراخواند. در مقام فرماندۀ نیروهای فرانسۀ آزاد در انگلستان مستقر شد و به مبارزه علیه آلمانی‌ها ادامه داد (۱۹۴۰ـ۱۹۴۴). دوگل در ۱۹۴۴ با پیروزی وارد پاریس شد و برای مدتی کوتاه، قبل از کناره‌گیری بر سر قانون اساسی جدید جمهوری چهارم در ۱۹۴۶ ریاست دولت موقت را به‌عهده گرفت. در ۱۹۴۷ مجمع مردم فرانسه[۳] را، که نهضتی غیر حزبی برای اصلاح قانون اساسی بود، تأسیس کرد و سپس در ۱۹۵۳ از سیاست کناره گرفت. با بروز نشانه‌های ورشکستگی ملی و جنگ داخلی در الجزایر در ۱۹۵۸، از او خواسته شد تا زمام دولت را به‌دست گیرد. در مقام نخست‌وزیر، قانون اساسی جدیدی را رسماً از تصویب گذراند که طبق آن قوۀ مقننه تابع ریاست‌جمهوری بود و در دسامبر ۱۹۵۸ به مقام ریاست‌جمهوری رسید. درپی آن، اقتصاد فرانسه روبه بهبودی گذاشت و الجزایر پس از جنگی خونین به استقلال رسید. دوگل به‌سبب احساسات ملی‌گرایانه مخالف نفوذ آنگلوساکسون‌ها در اروپا بود. دوگل در ۱۹۶۵ مجدداً در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شد و سیاستی را در مسائل خارجی دنبال کرد که شاخصه‌های مهم آن مخالف با ورود بریتانیا به اتحادیۀ اقتصادی اروپا[۴]، خروج نیروهای فرانسوی از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)[۵] در ۱۹۶۶، و ساخت سلاح‌های بازدارنده هسته‌ای برای فرانسه بود. تظاهرات دانشجویان در مه ۱۹۶۸ را، به‌محض ملحق‌شدن کارگران به آنان، به‌شدت سرکوب کرد. حزب گلیست که مجدداً با نام اتحاد دموکرات‌های طرفدار جمهوری پنجم[۶] سازماندهی شده بود، در انتخابات همان سال به پیروزی چشمگیری دست یافت. دوگل در ۱۹۶۹ پس از شکست دولت در همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی از قدرت کناره گرفت و در دهکده‌ای در شمال شرق فرانسه اقامت گزید.