شانکارا
شانْکارا (۷۸۸-۸۲۰م)(Shankara)
(يا: شَنکَرَه) اندیشمند دینی و فیلسوف هندی، واضع نظام اَدوایتا ودانتا[۱]. اندیشۀ فلسفی شانکارا در تفسیرهایش بر متن‌هایی چون اوپانیشادها[۲]، بهاگاواد گیتا[۳] و ودانتا سوترا[۴] محفوظ مانده است. او شعرهای مذهبی و عرفانی متعددی نیز سروده است. آنچه وی را به‌صورت یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان هندی درآورده تحلیل فوق‌العاده روشنفکرانه و موضع متافیزیکی اوست. شانکارا درصدد بود که به آنچه پیام اصلی اوپانیشادها می‌انگاشت جانی تازه بدمد؛ آن پیام در عبارت «تَت توام اَسی[۵]» (یعنی «آن تو هستی») مندرج است و رابطۀ میان روح فردی[۶] و روح جهانی[۷] را برقرار می‌کند. بنابر تعبیر شانکارا، وجود کلی یکپارچه، یا برهمن[۸]، واقعیت راستین است و روان فردی، یا آتمن[۹]، با آن یکی است. مفهوم برهمن در ادوایتا ودانتا حتی با مفهوم خدای آیین یگانه‌گرایی[۱۰] نیز از بیخ و بن تفاوت دارد. او بدون صفات است و هیچ چیز دیگری دربارۀ ماهیتش نمی‌توان گفت جز آن که برهمن هست.