شرودینگر، اروین (۱۸۸۷ـ۱۹۶۱)
شرودینْگِر، اِرْوین (۱۸۸۷ـ۱۹۶۱)(Schrödinger, Erwin)
| اِرْوین شرودینْگِر Erwin Schrödinger | |
|---|---|
| زادروز |
1887م |
| درگذشت | 1961م |
| ملیت | اتریشی |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک‌دان |
| فعالیت‌های مهم | ابداع مکانیک کوانتومی |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | نوبل فیزیک (1933) |
فیزیک‌دان اتریشی. با توصیف رفتار الکترون‌های اتم باعث پیشرفت سریع مطالعات مکانیک موجی[۱] شد. در ۱۹۲۶، برای ساختار اتم و نظریۀ کوانتومی[۲] توضیح ریاضی بی‌‌کم‌وکاستی عرضه کرد و به‌سبب ابداع مکانیک کوانتومی[۳] به جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۳۳ دست‌یافت. توصیف ریاضی شرودینگر از امواج الکترون مکانیک ماتریسی[۴] را، که ماکس بورن[۵] و ورنر هایزنبرگ[۶] در ۱۹۲۵ پدید آورده بودند، کنار گذاشت. مکانیک ماتریسی نیز ساختار اتم را به زبان ریاضی توصیف می‌کند، اما برخلاف مکانیک موجی، هیچ تصویری از اتم به‌دست نمی‌دهد. چندی بعد روشن شد که مکانیک موجی هم‌ارز مکانیک ماتریسی است. شرودینگر در وین[۷] زاده شد و در آن‌جا درس خواند. از ۱۹۲۱ تا ۱۹۳۳، در دانشگاه زوریخ، واقع در سوئیس، استاد بود. در ۱۹۳۳ و با ظهور نازی‌ها در آلمان، به دانشگاه آکسفورد انگلستان رفت. در ۱۹۳۶، دچار غم غربت شد، به اتریش بازگشت، و در دانشگاه گراتس[۸] مشغول کار شد، ولی تصرف اتریش به دست نازی‌ها در ۱۹۳۸ او را ناچار به تبعید کرد. از ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۶، در مؤسسۀ مطالعات عالی[۹] دوبلین[۱۰]، واقع در ایرلند، مشغول کار بود و آخرین سال‌های عمرش را در دانشگاه وین گذراند. در ۱۹۲۴ فیزیک‌دان فرانسوی، لوئی دو بروی[۱۱]، نشان داد که به الکترون یا هر ذرۀ دیگر می‌توان موجی نسبت داد. در ۱۹۲۶، شرودینگر و دوبروی به معادلۀ موج یکسانی دست‌یافتند که شرودینگر آن را برحسب انرژی الکترون و میدانی که الکترون در آن قرار می‌گیرد تدوین کرد. او با حل این معادله برای اتم هیدروژن نشان داد که انرژی‌های حاصل با ترازهای انرژی پیشنهادی نیلس بور[۱۲]، فیزیک‌دان دانمارکی، سازگارند. تابع موجی که برای اتم هیدروژن به‌دست می‌آید، احتمال‌یافتن الکترون را در مکان‌های متفاوت نشان می‌دهد. هرچند این مکان‌ها با بیشترین احتمال به مدارهای اتم بور نزدیک‌اند، ولی الکترون‌ها را به‌جای آن‌که در مدارهایی دایره‌ای در حرکت باشند، در اوربیتال[۱۳]ها می‌توان یافت که مفهوم پیچیده‌تری دارند. منظور از اوربیتال بخشی از تابع موج است که ناحیۀ فضایی حضورِ الکترون را با احتمال‌های گوناگون به‌دست می‌دهد. اتم‌هایی غیر از هیدروژن، مولکول‌ها و یون‌ها را هم می‌توان با تابع موج شرودینگر[۱۴] توصیف کرد، ولی حل معادلۀ موج[۱۵] در چنین مواردی بسیار دشوار است.