غرامت
غَرامت (reparation)
تاوانی که از سوی کشورهای غالب در جنگ بر کشور یا کشورهای مغلوب و آغازگر جنگ تحمیل می‌شود، تا خسارات واردشده به فاتحان جبران گردد. مطالبۀ غرامت جنگ پیشینه‌ای تاریخی و کهن دارد. در عصر جدید در دو جنگ جهانی، کشور آلمان دوبار به پرداخت غرامت محکوم شد. معاهدۀ ورسای (۱۹۱۹) پرداخت غرامات هنگفت به متفقین را به آلمان تحمیل کرد و در جنگ دوم اصول گرفتن غرامات جنگی از این کشور در کنفرانس‌های یالتا و پوتسدام (۱۹۴۵) تعیین شد. ژاپن نیز پس از شکست در جنگ با امریکا مجبور به پرداخت غرامت شد. در جنگ اول خلیج فارس، دولت عراق به پرداخت غرامت به کویت محکوم گردید. پرداخت غرامت به ایران از سوی عراق به‌عنوان آغازگر جنگ، از سوی سازمان ملل تصویب شد ولی هنوز پرداخت نشده است. در اصطلاح حقوقی ایران، تعهد به جبران خسارت وارده به دیگری، از قبیل پرداخت ناشی از بیمۀ آتش‌سوزی را نیز غرامت می‌خوانند. جبران خسارت نوعی از غرامت است، که در مواردی مانند واردآوردن صدمۀ روحی و جسمی و زیان ناشی از فسخ قرارداد، پرداخت می‌شود. در فقه اسلامی مبحث دیه غرامت ناشی از فوت یا نقص شخص یا اشخاص را مطرح کرده و این مبحث در ماده ۲۹۴ قانون مجازات اسلامی چنین تعریف شده است: «دیه مالی است که به‌سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی‌علیه یا به ولی یا اولیاء دَمِ او داده می‌شود». مادۀ ۵۱۵ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی نیز جبران خسارت ناشی از دادرسی یا تأخیر انجام تعهد یا عدم انجام آن را از باب اتلاف و تسبیب و کلیۀ هزینه‌های مستقیم صاحب حق را به رسمیت شناخته است.