غنا
غَنا (Ghana)
| غنا | |
|---|---|
| نام فارسی | غَنا |
| نام لاتین | Ghana |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| نام پیشین | ساحل طلا |
| جمعیت | ۲۴,۲۳۳,۴۳۱ نفر |
| موقعیت | افریقای غربی |
| پایتخت | آکرا |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۱۰۱ |
| شهرهای اصلی | آکرا، کیپ کوست، سکوندی ـ تاکورادی، اوبوئاسی، کوماسی و تاماله |
| زبان | انگلیسی |
| گروه‌های قومی | قبایل سیاه‌پوست آکان |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۲۳۸,۵۳۵ |
موقعیت. کشور غنا (ساحل طلای پیشین) در افریقای غربی و در کرانۀ شمالی خلیج گینه جای دارد. از شمال غربی و شمال به کشور بورکینا فاسو، از شرق به جمهوری توگو، از جنوب به اقیانوس اطلس (خلیج گینه)، و از غرب به کشور ساحل عاج محدود است. ۲۳۸,۵۳۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر آکرا[۱] است.
سیمای طبیعی. کشور غنا سرزمین نسبتاً همواری است که رودخانه‌های ولتای سفید و ولتای سیاه از شمال به جنوبِ آن جریان دارند. رود ولتای سیاه مرز کشور بورکینا فاسو و بخشی از مرز کشور ساحل عاج را تشکیل می‌دهد و در دریاچۀ سد آکوسومبو[۲] به رودخانۀ ولتای سفید می‌پیوندد. رودخانۀ بزرگ ولتای سفید که از ارتفاعات بورکینا فاسو سرچشمه می‌گیرد، نواحی مرکزی غنا را درمی‌نوردد و پس از پیوستن به رودخانۀ ولتای سیاه و عبور از سد آکوسومبو در ساحل جنوب شرقی کشور غنا به خلیج گینه می‌ریزد. اراضی جنوبی غنا نسبتاً پست و باتلاقی است و از جنگل‌های انبوهی پوشیده شده که بعضاً جنگل‌زدایی شده و به کشت کاکائو، قهوه، موز، و نخل اختصاص یافته است. مرزهای شرقی را کوه‌های کم‌ارتفاعی فراگرفته است که بلندترین قلّۀ آن با نام آفاجوتو[۳]، با ارتفاع ۸۸۵ متر، مرتفع‌ترین نقطۀ کشور غنا است. نواحی شمالی را علفزارهای پهناوری فراگرفته که در غرب از تراکم آن کاسته می‌شود و از سویی در تهدید بیابان‌زایی قرار دارد. اقلیم این کشور گرم و مرطوب است و دمای آن در ماه‌های بهمن تا فروردین به حداکثر می‌رسد و نسیم دریا، شدت آن را در جلگه‌های ساحلی تعدیل می‌کند. به‌سبب بارش باران‌های تابستانی که بین ۲هزار میلی‌متر در جنوب تا ۱,۲۵۰ میلی‌متر در شمال متغیر است، این سرزمین پرآب و علف است و رودخانه‌های این کشور و نیز دریاچۀ عظیم سد آکوسومبو زیستگاه تمساح‌های غول‌پیکر، اسب آبی، و گاو دریایی است و تنوع و فراوانی حیات وحش ازجمله شیر، ببر، پلنگ، کفتار، فیل، و بز کوهی از ویژگی‌های آن به‌شمار می‌آید. بیشتر نواحی مسکونی غنا در نواحی جنوبی متمرکز‌ند و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از آکرا، کیپ کوست[۴]، سکوندی ـ تاکورادی[۵]، اوبوئاسی[۶]، کوماسی[۷]، و تاماله[۸].
اقتصاد. حدود ۶۰ درصد از نیروی کار این کشور به کشاورزی اشتغال دارند و قهوه، چوب، الوار، و موز عمده‌ترین اقلام صادراتی این کشور است. نواحی شمالی غنا نیز به کشت سیب‌زمینی هندی و غلات و دامداری اختصاص یافته است. با وجود این که برنامه‌های دولت غنا در جهت ارتقای سطح زیر کشت، افزایش محصولات کشاورزی و تأمین نیازهای داخلی طراحی شده و صید ماهی قسمت مهمی از نیازهای غذایی این کشور را تأمین می‌کند، اما هنوز بسیاری از مواد غذایی از خارج وارد می‌شود. طلا، مانند گذشته، مهم‌ترین کانی صادراتی این کشور است و منگنز، بوکسیت و نفت و گاز طبیعی نیز از دیگر اقلام صادراتی غنا به‌شمار می‌آیند. نیروی برقابی۹ حاصل از سد آکوسومبو علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، به خارج نیز صادر می‌شود و صنعت گردشگری از رونق کافی و رو به ترقی برخوردار است.
حکومت و سیاست. مطابق قانون اساسی ۱۹۹۲، نظام حاکم بر کشور غنا جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور این کشور را مردم هر چهار سال یک‌بار انتخاب می‌کنند و او سرپرستی کشور را برعهده دارد و در رأس امور قرار گرفته است. مجلس ملّی آن ۲۰۰ عضو دارد که برای چهار سال انتخاب می‌شوند.
مردم و تاریخ. جمعیت غنا ۲۴,۲۳۳,۴۳۱ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۱۰۱ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. حدود ۵۰ درصد از جمعیت کشور را قبایل سیاه‌پوست آکان تشکیل داده‌اند، و ۳۸ درصد از آنان پیرو باورهای سنتی و قبیله‌ای‌اند و ۳۰ درصد از آیین اسلام پیروی می‌کنند. ۵۶ درصد از مردم آن روستا‌نشین‌اند و علاوه بر زبان انگلیسی، که زبان رسمی غنا است، به ۷۵ زبان محلی و بومی نیز گفت‌وگو می‌شود. غنا ازجمله کشورهایی است که به‌شدت در معرض تهدید بیماری ایدز قرار دارد؛ در ۱۹۹۷ تعداد بیماران مبتلا به ایدز ۲۱۰هزار نفر بود و آمارها و نمودارها از رشد سالیانۀ آن حکایت دارند. این سرزمین تا پیش از قرن ۱۴ مسکن اقوام گوناگون بود و در این زمان آکان‌هایِ آشانتی‌زبان بر سراسر آن تسلط یافتند. پرتغالی‌ها در ۱۴۷۱م در سواحل غنا پیاده شدند و قلعه‌هایی در آن‌جا تأسیس کردند و به‌سبب یافتن طلا در رسوبات رودخانۀ ولتا، آن را ساحل طلا (گُلدکوست) نامیدند. در قرن ۱۷ بر تعداد قلعه‌ها و ماندگاه‌های آنان افزوده شد و با یاری آشانتی‌ها به تجارت برده پرداختند. انگلیسی‌ها در قرن ۱۹ کنترل آن نواحی را دست گرفتند و در ۱۹۰۱ با غلبه بر آشانتی‌ها، ساحل طلا را کاملاً تصرف کردند و نواحی شمالی را نیز تحت‌الحمایۀ خود قرار دادند. بعد از جنگ جهانی اول و مغلوب شدن آلمان، توگولند۱۰ را نیز، که از مستعمرات آلمان بود، ضمیمۀ ساحل طلا کردند. در نیمۀ اول قرن ۲۰، جنبش‌های ملی‌گرایانه و استقلال‌طلبانۀ مردم غنا آغاز شد و رفته‌رفته سراسر آن کشور را فرا گرفت و انگلیسی‌ها را وادار کرد که در ۱۹۵۱ با خودگردانی داخلی غنا موافقت کنند. در نخستین انتخابات عمومی ۱۹۵۲ قوام نکرومه، رهبر استقلال‌طلبان و بنیاد‌گذار نهضت پان‌افریکانیسم، به نخست‌وزیری رسید. او زمینه‌های استقلال این کشور را با نام جمهوری غنا در ۱۹۶۰ فراهم کرد و خود ریاست‌جمهوری کشور را برعهده گرفت.