فروشگاه های زنجیره ای
فروشگاه‌های زنجیره‌ای (chain stores)
دو یا چند خرده‌فروش، جهت دادوستد کالاهایی مشابه، تحت مدیریت یک شرکت. برخلاف خرده‌فروشی مستقل، مدیر هر فروشگاه زنجیره‌ای در اتخاذ تصمیمات اساسی تجاری دخالتی ندارد و باید در‌برابر شرکت و یا شخص مالک مجموعۀ فروشگاه‌ها پاسخگو باشد. فعالیت تجاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر بر فروش کالاهای عمومی، مواد غذایی، دارویی و کفش متمرکز است. بسیاری از فروشگاه‌های عرضۀ کالای تخفیف‌دار[۱] به‌صورت زنجیره‌ای اداره می‌شوند.
پیشینه. ابتکار ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دو بازرگان امریکایی به نام‌های جورج اف گیلمن[۲] و جورج هانتینگتون هارتفورد[۳] نسبت داده می‌شود. این دو، در ۱۸۵۹ شرکتی را بنیاد گذاشتند که بعدها در نیویورک به ای اند پی[۴] معروف شد. فروشگاه‌های زنجیری به‌تدریج توسعه یافتند و قسمت مهمی از بازار خرده‌فروشی به‌ویژه در زمینۀ خوار‌و‌بار، کالاهای عمومی، دارو، مواد خوراکی و نوشیدنی، پوشاک مردانه و زنانه، کفش، لوازم یدکی اتومبیل، ابزارفروشی، مبلمان و وسایل خانه را به‌خود تخصیص دادند.
قوانین ناظر به فروش زنجیره‌ای. در اوایل دهۀ ۱۹۲۰، خرده‌فروشان مستقل و فروشندگان آن‌ها با رقابت فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مقابله پرداختند و درنتیجه، تا ۱۹۳۳ نزدیک به ۶۸۹ قانون ضد فروشگاه‌های زنجیره‌ای را در ۲۸ ایالت امریکا، در مجالس قانون‌گذاری به‌تصویب رساندند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای دفاع از خود مستقیماً به‌مصرف‌کنندگان کالاها متوسل شدند. بعد از ۱۹۳۳، قوانین ضد فروشگاه‌های زنجیره‌ای تقلیل یافت و فقط تعداد کمی از این لوایح قانونی به مرحلۀ اجرا درآمد. درنتیجه، با وجود تلاش‌های مخالفین، فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای توسعه پیدا کرد. گرچه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سراسر امریکا فعالیت دارند، اما بیشتر در مناطق پرجمعیت شهری تمرکز یافته‌اند. خدمات زنجیره‌ای علاوه‌بر خرده‌فروشی‌ها، تئاترها، بانک‌ها و بعضی خدمات عمومی را نیز دربر‌می‌گیرد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای که مالکیت واحدی دارند، از شبکه‌های تجاری معروف به فرنچایز[۵] متمایزند. در شیوۀ اخیر، واحدهای تجاری هر یک مالک مستقلی دارند، اما از یک نام ثبت‌شدۀ تجاری استفاده می‌کنند و تابع قواعد کاری یک واحد مرکزی‌اند. بیشتر فروشگاه‌های عرضۀ غذای آماده (مثل مک‌دونالد) به این شیوه اداره می‌شوند. فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در حال حاضر، در تعداد زیادی از نقاط جهان، ازجمله کشورهای آسیایی و اروپایی، کانادا و امریکای لاتین توسعه پیدا کرده است.