فنلاند

فَنْلانْد (Finland)

فنلاند
نام فارسی	فَنْلانْد
نام لاتین	Finland
نظام سیاسی	حکومت چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری
جمعیت	5390660 نفر
موقعیت	در اروپای شمالی و در شمال غرب کشور روسیه
پایتخت	هلسینکی
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	15/9
رشد سالانه (درصد)	0/3
شهرهای اصلی	هلسینکی، هَمِنلینا، یووَسکولَه، کوئوپیو، کووُلا، اوئولو، تورکو و واسا
زبان	فنلاندی و سوئدی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	338,145
واحد پول	یورو

33154300-2.jpg

موقعیت. جمهوری فنلاند، یا به گویش محلی سوئومی، در اروپای شمالی و در شمال غرب کشور روسیه جا دارد و از شمال به نروژ، از شرق به روسیه، از جنوب به خلیج فنلاند و دریای بالتیک، و از غرب به خلیج بوتنی و کشور سوئد محدود شده است. مساحت این کشور ۳۳۸,۱۴۵ کیلومتر مربع است و شهر هِلسینکی پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. فنلاند که به کشور دریاچه و جنگل معروف است، سرزمین هموار و مسطحی است که جز کوه‌های شمال غربی و تپه‌ماهورهای شمالی، ارتفاع درخور توجه دیگری در آن دیده نمی‌شود. ارتفاع میانگین این کشور بین ۱۲۰ تا ۱۸۰ متر است و کوه هالتیا تونتوری، در مرز نروژ با ارتفاع ۱,۳۲۸ متر، بلندترین نقطۀ آن است. نزدیک به ۷۵ درصد از وسعت این کشور از جنگل پوشیده شده و دریاچۀ سایما با ۱,۷۶۱ کیلومتر مربع مساحت، بزرگ‌ترین دریاچۀ فنلاند است و ایناری، پِیَینِه، پِیئِلینن، نَسییَروی، و اوئولویَروی و دریاچه‌های فراوان دیگری که شمارشان به حدود ۶۰ هزار می‌رسد و یک دهم ‌از مساحت کشور را شامل می‌شوند، و از چشم‌گیرترین و مشخص‌ترین عوارض فنلاند به‌شمار می‌آیند. رودخانۀ اوئولو که به انتهای شمالی خلیج بوتنی می‌ریزد، تنها رودخانۀ قابل کشتی‌رانی فنلاند است و تورنیئلون، موئونیو و کِیموکی دیگر رودخانه‌های مهم این کشور هستند. کرانه‌های فنلاند تقریباً عاری از بریدگی است و جزایر آخونانما یا آلند، در دورابهای جنوب غربی فنلاند، همچنین جزیره‌های کیمیتو، والگروند و کارلو، در خلیج بوتنی، و حدود ۶,۵۰۰ جزیره و جزیرک دیگر، بخش‌هایی از این کشور را تشکیل می‌دهند. کشور فنلاند به دوازده استان تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از هلسینکی، هَمِنلینا، یووَسکولَه، کوئوپیو، کووُلا، اوئولو، تورکو، و واسا. تقریباً یک چهارم‌ فنلاند در شمال مدار شمالگان قرار دارد و زمستان‌های بسیار سرد و سخت آن در حدود شش ماه به درازا می‌کشد و میانگین دمای سالانۀ آن به منهای سیزده درجۀ سانتی‌گراد می‌رسد. نواحی جنوبی و جنوب غربی نسبتاً گرم‌تر است و میانگین دمای سالانۀ آن منهای شش درجۀ سانتی‌گراد است و زمستان‌های این نواحی سه ماه طول می‌کشد. تابستان‌های گرم و کوتاه، روزهای طولانی و بارندگی سراسری سال از ویژگی‌های آن است. میانگین دمای شهر هلسینکی در دی‌ماه منهای دو درجۀ سانتی‌گراد و در تیر‌ماه هفده درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۷۰۶ میلی‌متر می‌رسد. غیر از شمالی‌ترین بخش فنلاند، دیگر نواحی، که وسعتشان به ۷۵ درصد از مساحت کشور بالغ می‌شود، از جنگل درختان سرو و کاج و صنوبر پوشیده شده و نواحی جنوبی را درختانی چون سپیدار، توسکا، افرا، و نارون مستور کرده‌اند. خرس، گرگ، گوزن، روباه قطبی، غاز وحشی، قو و دیگر پستانداران و پرندگان خاص نواحی سرد و قطبی، حیات وحش آن را تشکیل داده‌اند.

اقتصاد. فنلاند از نظر اقتصادی کشوری پیشرفته است و چوب و فرآورده‌های جنگلی، عمده‌ترین منابع طبیعی آن به‌شمار می‌آیند. کشاورزی آن منحصر به نواحی جنوبی است و وسعت کشتزارهای آن از حدود شش درصد از مساحت کشور تجاوز نمی‌کند. بیشتر کشتزارها و دامداری‌ها خصوصی‌اند و فرآورده‌های آن شامل غلات، علوفه، سیب‌زمینی، چغندر قند، گوشت و لبنیات است و محصول شیلات آن به ۱۶۱هزار تن در سال می‌رسد. صنعت فنلاند نزدیک به یک چهارم ‌از درآمد کشور را تأمین می‌کند و معدن‌های آن کوچک و با اهمیت‌اند. مس، نیکل، وانادیوم، روی، کروم، و تیتانیوم ازجمله منابع معدنی این کشورند. صنعت فنلاند بعد از جنگ جهانی دوم راه ترقی پیموده و نیروی محرکۀ آن با زغال‌سنگ و نیروگاه‌های برقابی و هسته‌ای تأمین می‌شود و میزان تولید آن به ۶۵/۶۶ میلیارد کیلووات ساعت می‌رسد. کشتی‌سازی به‌ویژه ساخت کشتی‌های یخ‌شکن، تولید ماشین‌آلات، سیمان و مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، نفت تصفیه‌شده، وسایل الکتریکی و الکترونیکی، منسوجات، چوب و کاغذ، ازجمله فعالیت‌های صنعتی این کشورند.

حکومت و سیاست. فنلاند دارای حکومت چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور را، که عالی‌ترین مقام اداری و رسمی فنلاند است، مردم برای دورۀ ۶سالۀ تمدیدپذیر انتخاب می‌کنند. مجلس قانون‌گذاری فنلاند یا ریکسداگ دارای ۲۰۰ نمایندۀ منتخب مردم است و دورۀ نمایندگی آنان ۴ سال است. انتخابات و پیشنهاد نخست‌وزیر از مسئولیت‌های مجلس است و مسئولیت ادارۀ کشور و امور مربوط به اتحادیۀ اروپا از وظایف نخست‌وزیر و سرپرستی و ادارۀ امور وزارت خارجه با مشورت هیئت دولت بر‌عهدۀ رئیس‌جمهور است. فنلاند از ۱۹۹۵ به عضویت اتحادیۀ اروپا درآمده و در پارلمان اروپا شانزده نماینده دارد.

مردم و تاریخ. جمعیت فنلاند حدود ۵,۳۹۰,۶۶۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۵.۹ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۳ درصد است و فنلاندی‌ها ۹۳.۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۸۸.۷درصد از آنان پیرو آیین پروتستان لوتری‌اند و ۸۳.۵ درصدشان در شهر زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان فنلاندی و سوئدی است. میانگین امید به زندگی در فنلاند ۷۷ سال است و ۱۰۰ درصد از بزرگ‌سالان آن باسوادند. ساکنان اولیۀ فنلاند را شکارچیان عصر نوسنگی که، نیاکان سامیها یا لاپهای امروزی، بوده‌اند تشکیل داده است. آنان مردمانی منزوی بودند و با دامداری و پرورش چهارپایان روزگار می‌گذراندند. فینوها، که تیره‌ای از اوگاریکهای آسیای مرکزی بودند و در اطراف دریای بالتیک به‌سر می‌بردند، به این سرزمین وارد شدند و لاپ‌ها را به‌سوی شمال راندند. فینوها به زبان فینو ـ اویغوری گفت‌و‌گو می‌کردند که هیچ شباهتی به زبان‌های اسکاندیناویایی نداشت و طبیعتاً از نظر فرهنگی نیز ارتباطی با اروپای آن زمان نداشتند. این وضعیت تا قرن ۱۲م به‌همین صورت باقی ماند تا این‌که شاهان سوئد برای سرکوب کفار فنلاندی و هدایت آنان به راه راست و پیروی از آیین مسیح به سرزمین مزبور حمله کردند و فنلاند را در طول قرن‌های ۱۳ تا ۱۹ ضمیمۀ خاک سوئد کردند و فرهنگ و باورهای سوئدی را در آن سامان رواج دادند. روس‌ها که همواره چشم طمع به خاک فنلاند داشتند، با رو‌به ضعف‌نهادن سوئد، در آن سرزمین نفوذ یافتند و اَلکساندر اول، امپراتور روس، در ۱۸۰۹ فنلاند را به یکی از مهین‌ دوک‌نشینهای دست‌نشاندۀ روسیه تبدیل کرد. در ۱۸۸۹، حزب سوسیال دموکرات فنلاند تأسیس شد و کشور مزبور رفته‌رفته به‌سوی نظام سوسیالیستی سوق داده شد. با انقلاب ۱۹۱۷ـ ۱۹۱۸ در روسیه، راه برای استقلال فنلاند هموار شد و کشور مزبور در ۱۹۱۷ اعلام استقلال کرد و نظام جمهوری را برای ادارۀ خود برگزید. جزایر آلند که از دیرگاه وابستگی‌های فرهنگی نزدیکی با سوئد داشت، در ۱۹۲۰ به فنلاند پیوست و به یکی از استان‌های کشور مزبور مبدل شد. اتحاد جماهیر شوروی در آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹) به‌موجب پیمان محرمانه‌ای که با دولت آلمان نازی منعقد کرده بود، از فرصت استفاده کرد و پس از نبردی سخت و خونین، بخش وسیعی از فنلاند شرقی را تصرف کرد. فنلاندی‌ها در حملۀ آلمان نازی به روسیه، با آلمان همکاری کردند و با شکست آلمان بقیۀ نواحی میهن خود را هم از‌دست دادند و این سرزمین کلاً به تصرف اتحاد جماهیر شوروی درآمد. فنلاند پس از پایان جنگ، از نیروهای بیگانه تخلیه شد و وضع اقتصادی خود را سر و سامان بخشید، با کلیۀ کشورهای اروپای شرقی و غربی، روابط دوستانه برقرار کرد و موقعیت خود را تثبیت کرد. این کشور رفته‌رفته در ردیف کشورهای تراز اول جهان جا گرفت و در ۱۹۹۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد و در ۱۹۹۵ به اتحادیۀ اروپا پیوست.

 

---