قتل
قتل
کشتن و پایان‌دادن به زندگی دیگری، خواه به واسطۀ فعل مادّی باشد، مانند کشتن با سلاح، یا به‌واسطۀ ترک فعلی که بر‌عهدۀ شخص است، مانند مادری که به طفل شیرخوارۀ تَحتِ حضانت خود شیر ندهد تا بمیرد. این عمل بسته به اوضاع و احوال ممکن است غیرقانونی، قانونی یا قابل توجیه باشد. قتل غیرقانونی شامل آدم‌کشی، قتل غیرعمد و یا قتل ناشی از رانندگی، قتل قانونی مانند قتل هنگام درگیری با پلیس و یا قتل به هنگام دفاع شخصی که قابل توجیه است. در حقوق ایران جرم قتل، براساس میزان قصد و عمد قاتل یا ابزار و وسیله‌ای که به‌کار گرفته است، به قتل عمد، قتل غیر عمد و قتل خطای محض تقسیم شده است.
قتل عمدی. عبارت است از سلب حیات دیگری به‌صورت ارادی و بدون مجوز قانونی؛ به گونه‌ای که فاعل هم در انجام فعل مادی که مرتکب شده و هم درنتیجۀ حاصل از آن‌که کشتن دیگری است دارای قصد و عمد است. بنابراین کسی که با هدف کشتن دیگری به سَمت او گلوله‌ای شلیک می‌کند مرتکب قتل عمد شده است. مطابق با مادۀ ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی قتل در موارد زیر، قتل عمدی محسوب می‌شود: الف ـ در مواردی که قاتل با انجام کاری، قصد کشتن شخص معیّن یا فرد یا افراد غیرمعیّن از یک جمع را دارد، خواه آن کار نوعاً کشنده باشد و خواه نباشد، ولی در عمل سبب قتل شود؛ ب ـ در مواردی که قاتل، عمداً کاری را انجام دهد که نوعاً کشنده است، هرچند قصد کشتن شخص را نداشته باشد، مانند تیراندازی عمدی به سَمت دیگری بدون قصد کشتن او که سبب قتل شود؛ ج ـ در مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری که انجام می‌دهد نوعاً کشنده نیست، ولی نسبت به طرف، براثر بیماری، پیری، ناتوانی یا کودکی و امثال آن نوعاً کشنده باشد و قاتل نیز به آن آگاه باشد. براساس مادۀ ۲۰۷ قانون مجازات اسلامی هرگاه مسلمانی کشته شود قاتل، قصاص می‌شود و معاون در قتل عمد به سه تا پانزده سال حبس محکوم می‌شود؛ به‌علاوه، قتل عمدی مانع از ارث شده، کسی که مورِث خود، مانند پدر یا مادر یا اولاد را عمداً بکشد، از او ارث نمی‌برد، اعم از این‌که یا بالمباشره یا با تسبیب، منفرداً یا با شراکت دیگری باشد. در حقوق انگلستان قتل عمد مستلزم اثبات سبق تصمیم قاتل است و مجازات آن حبس ابد است.
قتل غیرعمد. سلب حیات از دیگری است در اثر بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت یا عدم رعایت نظامات دولتی. مطابق مادۀ ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی مسبب قتل غیرعمدی به حبس و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیۀ اولیای دم محکوم خواهد شد. در حقوق انگلستان چنانچه قتل تحت تأثیر تحریکات شدید انجام گرفته و یا بدون قصد قبلی، لکن در جریان زدوخورد یا ارتکاب جرمی دیگر باشد و یا به علت بی‌احتیاطی مجرمانه مرتکب قتل شده باشد، غیرعمد محسوب می‌شود.
قتل خطای محض. مطابق مادۀ ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی، سلب حیات از دیگری است در صورتی‌که مرتکب، هم در عمل ارتکابی و هم درنتیجۀ حاصل از فعل خود که کشتن دیگری است، قصد مجرمانه نداشته باشد، مانند آن‌که تیری را به قصد شکاری رها کند، و به شخصی برخورد کند و باعث قتل او شود؛ یا کسی که دیگری را به قصد تأدیب با وسیله‌ای که نوعاً سبب جنایت نمی‌شود، می‌زند و اتفاقی موجب جنایت می‌گردد؛ جنایت‌های عمدی و شبه‌عمدی که از جانب دیوانه یا نابالغ سرزند به‌منزلۀ خطای محض است. نیز مطابق مادۀ ۶۳۰ قانون مذکور، قتل در فراش، یعنی کشتن زن خیانت‌کار و مرد اجنبی مشاهده شده در حال زنا، توسط شوهر زن، با علم به تمکین زن در عمل زنا؛ هم‌چنین براساس مادۀ ۲۲۶ همان قانون، کشتن مَهدورالدَّم، یعنی کسی که شرعاً مستحق کشتن باشد، مانند مرتد از موارد قتل مشروع است و مرتکب، قصاص نمی‌شود. به‌موجب تبصرۀ ۲ مادۀ ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی در صورتی‌که شخصی، کسی را به اعتقادِ قصاص یا مَهدورالدَّم بودن بکشد و این امر بر دادگاه ثابت شود و بعداً معلوم شود که مجنی‌علیه (مقتول) مورد قصاص یا مهدورالدم نبوده، قتل به‌منزلۀ خطای شبیه عمد است و مستوجب پرداخت دیه است و اگر قاتل ادعای خود را در مورد مهدورالدم مقتول به اثبات برساند، قصاص و دیه از او ساقط می‌شود.