قلاوون
قَلاوون ( ـ۶۸۹ق)
(ملقب به ابوالمعالی، ابوالفتوح، و الملک المنصور سیف‌الدین) ششمین فرمانروا از سلسلۀ ممالیک بحری مصر (حک: ۶۷۸ـ۶۸۹ق) از ترکان قبچاق و قبیلۀ برج أغلی بود و همانند سایر ممالیک (بردگان) از کودکی به بردگی برده شد. امیر علاءالدین آقسنقر او را به هزار دینار خرید و از این‌رو به وی أَلفی (هزار) می‌گفتند. ظاهراً پس از تصرف کشورش بهدست مغولان، در ۶۴۰ق به مصر آورده شد و سپس جزو ممالیک (بردگان) الملک الصالح ایوبی گردید. نجم‌الدین ایوب او را آزاد کرد و جزو ممالیک بحری (دریانورد) در قلعۀ روضه قرار داد. در ۶۵۲ق و پس از کشته‌شدن سرکردۀ ممالیک بحری بهدست المعز أیبک ترکمانی، قلاوون همراه با ۷۰۰ سوار از مصر خارج شد و نزد الملک الناصر حاکم حلب رفت. درپی کشته‌شدن المعز أیبک حکومت مصر به قُطز رسید. قلاوون به‌همراه بیبرس بندقداری و سایر ممالیک بحری به مصر بازگشت و در نبرد مشهور عین جالوت برضد مغولان در ۶۵۶ق نقش مهمی ایفا کرد. در دورۀ فرمانروایی بیبرس شأن و مقام قلاوون بسیار بالا گرفت. پس از مرگ بیبرس (۶۷۶ق) و خلع پسرش الملک السعید برکه‌خان ادارۀ امور مصر بهدست قلاوون افتاد. با این حال پیشنهاد بزرگان ممالیک را برای قبول سلطنت به‌سبب شرایط و اوضاع مصر نپذیرفت. در ۶۷۸ق الملک‌العادل بدرالدین سلامُش فرزند هفت‌‌سالۀ بیبرس به سلطنت برگزیده شد و قلاوون اتابک (مربی) وی گردید. اما بعد از حدود سه ماه سلامُش از سلطنت خلع و فرمانروایی مصر به قلاوون رسید. در ۶۷۹ق امیر شمس‌الدین سنقر نائب حکومت شام را که تمرّد کرده بود، سرکوب کرد و در ۶۸۰ق مغولان را شکست داد. اصلاحات داخلی بسیار ارزشمندی انجام داد که در رأس آن‌ها ساختن بیمارستان و مدرسۀ المنصوری در بین‌القصرین (قاهره) است که در جهان اسلام بی‌نظیر بود. در ۶۸۸ق طرابلس را که از ۵۰۳ق در تصرف صلیبی بود، فتح کرد. سجایای اخلاقی او را بسیار ستوده‌اند. او را پس از مرگ در مدرسه‌ای که ساخته بود، به‌خاک سپردند.