لاتویا
لاتْویا (Latvia)
| لاتویا | |
|---|---|
| نام فارسی | لاتویا |
| نام لاتین | Latvia |
| نظام سیاسی | جمهوری |
| جمعیت | 2,218,800 نفر |
| موقعیت | اروپای شمالی |
| پایتخت | ریگا |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 34/3 |
| رشد سالانه (درصد) | 2 |
| شهرهای اصلی | ریگا، دائوگافپیلس، لیپایا، یلگاوا، یورمالا و ونتسپیلس |
| زبان | لاتویایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 64,600 |
موقعیت. جمهوری لاتویا (لِتونی) در اروپای شمالی و در ساحل شرقی دریای بالتیک جا دارد. از شمال به استونی، از شرق به روسیه، از جنوب به بلاروس (روسیۀ سفید) و لیتوانی، و از غرب به دریای بالتیک محدود می‌شود. لاتویا ۶۴,۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر ریگا[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. سواحل کشور لاتویا از یک کرانۀ شنی به درازای حدود ۵۰۰ کیلومتر که به دریای بالتیک و خلیج ریگا مشرف است تشکیل شده و درون‌بوم[۲] آن را جلگه‌های ناهمواری فرا گرفته است که رو به شرق به‌تدریج بر ارتفاع آن افزوده می‌شود. در نواحی جنوب شرقی آن دریاچه‌ها و باتلاق‌های بسیاری، چون رازنا[۳] و لوبانا[۴]، دیده می‌شود و افزون بر آن، دریاچه‌های بورتنیئکس[۵] در شمال، اِنگورِه[۶] (ساحل خلیج ریگا)، اوسما[۷]، و لیپایا[۸]، که در نواحی غربی کشور جا دارند، ازجمله دریاچه‌های متعدد این سرزمین‌اند. رودخانه‌های بسیاری در این کشور جریان دارند که دائوگاوا[۹] یا دوینای غربی[۱۰]، لییِلوپِه[۱۱]، و وِنتا[۱۲] مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند. چشمگیرترین عارضۀ ساحلی این کشور خلیج ریگا است که طول کرانه‌های آن به حدود ۲۴۵ کیلومتر می‌رسد و بندر پررفت‌وآمد و فعّال ریگا و نیز پلاژها و استراحتگاه‌های بسیاری در ساحل آن وجود دارد. تپه‌ماهورهای آرام و ملایم لاتویا، که از جنگل پوشیده‌اند، در مرکز شرقی کشور به حداکثر ارتفاع خود می‌رسند و بلندترین نقطۀ این کشور، کوه گایزینس[۱۳] با ارتفاع ۳۱۱ متر را در خود جای داده‌اند. لاتویا از ۲۶ بخش، ۵۶ شهر، و ۳۷ شهرک تشکیل شده و افزون بر ریگا (پایتخت) دائوگافپیلس[۱۴]، لیپایا، یلگاوا[۱۵]، یورمالا[۱۶]، و ونتسپیلس[۱۷] جزو عمده‌ترین شهرهای آن هستند. اقلیم لاتویا نسبتاً معتدل مایل به سرد و متغیّر است و عامل‌های دریایی نقش مؤثری در آن دارند. میانگین دمای ریگا در دی‌ماه منهای هفت درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه هفده درجۀ سانتی‌گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۶۷ میلی‌متر می‌رسد. حدود ۴۵ درصد از اراضی لاتویا از جنگل‌های بلوط و کاج و سرو پوشیده شده و مرغزارها و علفزارهای متعددی در گوشه و کنار آن دیده می‌شود و روباه، سیاه‌گوش، سنجاب، و سگ آبی گونه‌هایی از حیات وحش این کشور را تشکیل می‌دهند.
اقتصاد. صنعت در اقتصاد لاتویا نقش مهمی دارد و حدود یک‌چهارم از نیروی کار کشور را به خود مشغول داشته است. لاتویا در روزگار اتحاد جماهیر شوروی از تولیدکنندگان خودرو، وسایل خانگی، و تجهیزات مخابراتی کشور مزبور به‌شمار می‌رفت؛ امروز علاوه بر آن، جنگل‌داری و تولید مواد غذایی و مصنوعات چوبی، صنایع سبک، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، شیلات، دام و فرآورده‌های دامی را نیز بر فعالیت‌های اقتصادی خود افزوده است. اراضی زیر کشت لاتویا حدود ۳۰هزار هکتار است و جو، جو دوسر، سیب‌زمینی، و کتان محصولات کشاورزی آن. تولید چوب لاتویا به ۵۰۲میلیون متر مکعب می‌رسد و حجم شیلات آن ۱۲۵,۴۰۰ تن است. وسعت معدن‌های زغال‌سنگ لاتویا ۶۴۵هزار هکتار، ذخیرۀ آن بین ۳ تا ۴میلیارد تن و تولید سالانۀ آن حدود ۵۰۰هزار تن است.
حکومت و سیاست. لاتویا در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ به استقلال رسید و به‌موجب قانون اساسی آن،که در ۱۹۹۳ تصویب شد، رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام اداری کشور است و اعضای پارلمان او را برای یک دورۀ چهارساله انتخاب می‌کنند. مجلس ملی این کشور از ۱۰۰ عضو منتخب مردم تشکیل شده و دورۀ نمایندگی آن چهار سال است و رهبر حزب حائز اکثریت، سِمت نخست‌وزیری و مسئولیت تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت لاتویا حدود ۲,۲۱۸,۸۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۳۴.۳ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۲ درصد است و لاتویایی‌ها حدود ۵۲ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. اکثر جمعیت لاتویا مسیحی‌اند و ۶۱ درصدشان در شهرها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان لاتویایی است. میانگین امید به زندگی در آن ۷۰ سال است. ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. لاتویایی‌ها که اقوام اولیه این سرزمین‌اند غالباً مورد تهاجم ژرمن‌ها، روس‌ها، و سوئدی‌ها بودند. در اوایل قرن ۱۳م به مسیحیت گرویدند و تا ۱۵۶۱ زیر سلطۀ ژرمن‌ها قرار داشتند. در آن سال نواحی جنوبی لاتویا به تصرف لهستان درآمد و در ۱۶۲۹ زیر سلطۀ سوئدی‌ها قرار گرفت. روس‌ها در ۱۷۲۱ جای سوئدی‌ها را گرفتند و در ۱۸۸۵ زبان روسی را در آن سرزمین رواج دادند. لاتویا در جنگ جهانی اول به تصرف آلمان درآمد و پس از پایان جنگ به استقلال رسید. در ۱۹۳۹ و در آغاز جنگ جهانی دوم آلمان به‌طور محرمانه آن را به اتحاد شوروی واگذار کرد و در ۱۹۴۰ رسماً به اشغال نظامی اتحاد شوروی درآمد و دولت شوروی سوسیالیستی لاتویا تأسیس شد. در جنگ جهانی دوم آلمان آن‌جا را اشغال کرد و پس از پایان جنگ دوباره به تصرف اتحاد شوروی درآمد. با اعلام سیاست درهای باز گورباچف، نخستین انتخابات آزاد در لاتویا برگزار شد و پارلمان لاتویا جدایی این کشور از اتحاد شوروی را به همه‌پرسی گذاشت. در همه‌پرسی مارس ۱۹۹۱ اکثریت مردم لاتویا به استقلال این کشور رأی مثبت دادند و کشور مذکور در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و در سپتامبر همان سال اتحاد جماهیر شوروی آن را به رسمیت شناخت.