لیتوانی
لیتوانی (Lithuania)
| لیتوانی | |
|---|---|
| نام فارسی | لیتوانی |
| نام لاتین | Lithuania |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 3,221,200 نفر |
| موقعیت | اروپای شرقی |
| پایتخت | ویلنیوس |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 49/3 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.5- |
| شهرهای اصلی | ویلنیوس کاوناس، کلایپدا، شائولِی، پانِوِژیس و آلیتوس |
| زبان | لیتوانیایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 65300 |
| واحد پول | یورو |
موقعیت. جمهوری لیتوانی در اروپای شرقی و در ساحل دریای بالتیک[۱] جای دارد. از شمال به لاتویا (لتونی)، از شرق و جنوب شرقی به بلاروس (روسیۀ سفید)، از جنوب به لهستان و ناحیۀ کالینینگراد[۲] (روسیه)، و از غرب به دریای بالتیک محدود شده است. مساحت این کشور ۶۵,۳۰۰ کیلومتر مربع و شهر ویلنیوس[۳] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور لیتوانی، بزرگ‌ترین کشور سه‌گانۀ کشورهای بالتیک[۴]، جلگۀ پَستی است که از یخ‌رفت[۵]های عصر یخ‌بندان[۶] تشکیل شده و رودخانه‌ها و دریاچه‌های فراوان از ویژگی‌های طبیعی این کشور است. مرزهای شرقی مرتفع‌ترین بخش لیتوانی است و کوه یوزاپینه[۷] در جنوب شرقی شهر ویلنیوس، با ارتفاع ۲۹۴ متر، بلندترین نقطۀ آن است. کرانه‌های لیتوانی در دریای بالتیک، که درازای آن به ۹۹ کیلومتر می‌رسد، از تلماسه[۸]هایی تشکیل شده و دریاکنار[۹] آن با شیب بسیار ملایم تا میانه‌های دریا ممتد است. مقابل نیمۀ جنوبی خط ساحلی لیتوانی را زبانۀ[۱۰] باریک و طویلی با نام کورسکایا کوسا[۱۱] از دریای بالتیک جدا کرده و مرداب[۱۲] ساحلی نسبتاً بزرگی را در غرب خود پدید آورده است که خلیجک کورسکی[۱۳] نام دارد. نیمۀ جنوبی زبانه و خلیجک مزبور به کشور روسیه (ناحیۀ کالینینگراد) و نیمۀ شمالی آن به کشور لیتوانی تعلق دارد. این کشور حدود ۳هزار دریاچۀ کوچک دارد و رودخانه‌های بسیاری در آن جاری است. رودخانۀ نموناس[۱۴] (نمن[۱۵])، که بخشی از مرز روسیه (کالینینگراد) را تشکیل می‌دهد، با درازای ۹۳۶ کیلومتر، بزرگ‌ترین رود آن است و دیگر رودهای مهم آن عبارت‌اند از موسا[۱۶]، وِنتا[۱۷] و مینیجا[۱۸]. کشور لیتوانی از نظر اداری به دَه بخش تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از ویلنیوس کاوناس[۱۹]، کلایپدا[۲۰]، شائولِی[۲۱]، پانِوِژیس[۲۲] و آلیتوس[۲۳]. نواحی غربی و مرکزی لیتوانی تحت تأثیر اقلیم دریایی قرار دارد و نواحی شرقی آن دارای اقلیم برّی است. تابستان‌های این کشور خنک و ملایم و پرباران و زمستان‌هایش سخت و طولانی است. میانگین دمای شهر ویلنیوس در دی‌ماه ۳- درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۰.۵ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۵۲۰ میلی‌متر است. حدود ۳۱ درصد از وسعت کشور مذکور، به‌ویژه نواحی جنوب شرقی از جنگل پوشیده شده که درختان کاج و سرو گیاهان غالب نواحی ساحلی و جنوبی آن است و جنگل‌های بلوط، پوشش گیاهی نواحی مرکزی را تشکیل می‌دهد. حیات وحش لیتوانی متنوع و شامل ۶۸ گونه پستاندار ازجمله آهو، گرگ، گوزن، روباه و گراز و ۲۰۲ گونه پرنده ازجمله لک‌لک، حواصیل، غاز، مرغابی و شاهین است.
اقتصاد. پس از فروپاشی اتحاد شوروی و جداشدن لیتوانی از جهان کمونیست، نظام اقتصاد آن از اشتراکی و فرمایشی به نظام آزاد و خصوصی تغییر یافت. کشاورزی لیتوانی به‌طور سنتی بر محور تولید فرآورده‌های دامی و لبنی استوار است. سبزیجات و حبوبات و غلات، علوفه، چغندرقند و میوه از محصولات کشاورزی این کشورند. جنگل‌داری موجب رونق صنعت چوب این کشور شده است. مواد خام موجود در لیتوانی فقط در صنایع سبک کاربرد دارد و مواد اولیۀ صنایع سنگین از خارج وارد می‌شود. نفت که منابع آن به حدود ۵میلیون تن می‌رسد، و نیز سنگ‌های آهکی، زغال‌سنگ، گوگرد، و کهربا ازجمله کانی‌ها و مواد طبیعی این کشورند.
حکومت و سیاست. نظام حکومتی لیتوانی جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. پارلمان آن سئیماس[۲۴] نام دارد و از ۱۴۱ نماینده تشکیل شده که مردم آنان را برای مدت چهار سال انتخاب می‌کنند. دورۀ ریاست جمهوری در این کشور پنج سال است و رهبر حزب حائز اکثریت در مجلس، مسئولیت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده می‌گیرد. در انتخابات ۲۰۰۳ رونالدوس پاکساس به سمت ریاست‌جمهوری کشور انتخاب شده است. نیروی زمینی ارتش لیتوانی ۷,۸۴۰ نفر، نیروی دریایی آن ۱,۳۲۰ نفر و نیروی هوایی آن نیز ۱,۳۲۰ نفر است.
مردم و تاریخ. جمعیت لیتوانی حدود ۳,۲۲۱,۲۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۴۹.۳ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۵- درصد است و لیتوانیایی‌ها ۸۰ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. اکثریت جمعیت این سرزمین کاتولیک‌اند و ۶۷ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی این کشور لیتوانیایی است. لیتوانیایی‌ها در قرن ۱۳م برای مبارزه با شهسواران توتونی[۲۵] با هم متحد شدند. آنان مهین دوک‌نشین[۲۶]های گدیمیناس[۲۷] و آلگیراداس[۲۸] را وسعت بخشیدند و از شرق تا بلاروس و از جنوب تا کرانه‌های دریای سیاه پیش رفتند. این کشور در ۱۳۸۵م با لهستان متحد شد و ولادیسلاو دوم[۲۹] پادشاهی آن را برعهده گرفت. او آیین مسیح را پذیرفت و آن را در سراسر قلمرو خود گسترش داد. لیتوانی از ۱۳۹۲م تا ۱۴۳۰م به اوج اقتدار و وسعت خود رسید و با مرگ ویتاوتاس بزرگ[۳۰] روزگار ضعف و اضمحلال آن آغاز شد؛ تا جایی که در ۱۵۶۹ ضمیمۀ لهستان شد و در ۱۷۹۵ به تصرف روسیه درآمد. با شروع جنگ جهانی اول، آلمان این کشور را اشغال کرد و در پایان جنگ لیتوانی دوباره به استقلال رسید. با توافق آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۳۹ لیتوانی و دو کشور دیگر بالتیک به اتحاد جماهیر شوروی واگذار شد و در ۱۹۴۰ با عنوان جمهوری شوروی سوسیالیستی لیتوانی به اتحاد جماهیر شوروی پیوست. با ایجاد فضای باز سیاسی، اوضاع در لیتوانی دگرگون شد و شورای عالی کشور در ۱۱ مارس ۱۹۹۰ به استقلال آن رأی مثبت داد. دولت شوروی در واکنش به این عمل با استفاده از ارتش سرخ، شهر ویلنیوس را اشغال کرد؛ اما با همه‌پرسی فوریۀ ۱۹۹۱ این سرزمین از شوروی جدا شد و اتحاد شوروی به‌ناچار استقلال لیتوانی و دیگر کشورهای بالتیک را به رسمیت شناخت. قانون اساسی جدید لیتوانی در اکتبر ۱۹۹۲ تصویب و به اجرا گذاشته شد.
- ↑ Baltic Sea
- ↑ Kaliningrad
- ↑ Vilnius
- ↑ Baltic States
- ↑ moraine
- ↑ ice Age
- ↑ Yozapine
- ↑ dunes
- ↑ beaches
- ↑ spit
- ↑ Kurskaya Kosa
- ↑ lagoon
- ↑ Kurskiy Zaliv
- ↑ Nemunas
- ↑ Neman
- ↑ Musa
- ↑ Venta
- ↑ Minija
- ↑ Kaunas
- ↑ Klaipeda
- ↑ Siauliai
- ↑ Panevezys
- ↑ Alytus
- ↑ Seimas
- ↑ Teutonic Knights
- ↑ Grand Dukes
- ↑ Gediminas
- ↑ Algiradas
- ↑ Wladislaw II
- ↑ Witautas the Great