مازندران
مازندران
| مازندران | |
|---|---|
| کشور | ایران |
| جمعیت | ۲,۹۲۰,۶۵۷ نفر (۱۳۸۵ش) |
| موقعیت | شمال ایران - جنوب دریای خزر، از شرق به استان گلستان، از جنوب شرقی به استان سمنان، از جنوب به استان‌های تهران و البرز و قزوین، و از غرب به استان گیلان |
| مرکز | ساری |
| تعداد شهرستان‌ها | ۱۵ |
| تعداد بخش ها | ۴۳ |
| شهرهای مهم | آمل، بابل، بابلسر، بهشهر، تنکابن، چالوس، رامسر، پل سفید، قائم‌شهر، محمودآباد، نکا، نور و نوشهر |
| کوه‌های استان | دماوند (۵,۶۷۱ متر)، علم‌کوه، تخت سلیمان، گرده‌کوه، آزادکوه، چپکرو، گرمابسر، و سوادکوه |
| رودهای استان | نکا، تجن، تالار، هراز، چالوس، و سه هزار |
| اقلیم | در کوهستان‌های جنوبی و مرکزی معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌مرطوب - در دشت‌های ساحلی معتدلِ مایل به گرم و نیمه‌مرطوب |
| تولیدات و صنایع مهم | فرآورده‌های کشاورزی: برنج، غلات، پنبه، چای، چغندرقند، توتون و تنباکو، مرکبات، انواع میوه، حبوبات، و علوفه - فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی: پارچه‌بافی، سفالگری، مواد غذایی، روغن‌های خوراکی، شیلات، کنسرو و کمپوت، لبنیات، نساجی، گونی‌بافی ابریشم، چوب و کاغذ، کود شیمیایی، تولید برق، صابون‌سازی، رنگ‌سازی، تقطیر چوب - منابع زیرزمینی: زغال‌سنگ، سرب و روی، سنگ مرمر و سنگ‌های آهکی، سیلیس و کوارتز |
استانی در شمال ایران و در حاشیۀ جنوبی دریای خزر. از شمال به دریای خزر، از شرق به استان گلستان، از جنوب شرقی به استان سمنان، از جنوب به استان‌های تهران و البرز و قزوین، و از غرب به استان گیلان محدود است. بخش مرکزی کوه‌های پوشیده از جنگل البرز، سراسر نواحی مرکزی و جنوبی این استان را حدود ۸۰ درصد زیر پوشش برده است و جلگۀ ساحلی نسبتاً باریکی در شمال آن قرار دارد که بیست درصد بقیه را شامل می‌شود و اکثر مناطق مسکونی و کشتزارها را در میان خود جای داده است. کوه دماوند، با ارتفاع ۵,۶۷۱ متر، مرتفع‌ترین نقطۀ این استان است و کوه‌های مرتفع دیگری چون علم‌کوه، تخت سلیمان، گرده‌کوه، آزادکوه، چپکرو، گرمابسر، و سوادکوه و کوه‌های دیگری که ارتفاعشان بالاتر از ۳,۵۰۰ متر است، جزو دیگر بلندی‌های این استان محسوب می‌شوند. جلگۀ ساحلی مازندران، که در واقع کوه‌پایۀ شمالی البرز است، با پهنای متفاوت پنج تا ۴۰ کیلومتر (اطراف شهر بابل) به سوی دریای خزر، با ارتفاع خط ساحلی حدود ۲۵ متر زیر سطح دریاهای آزاد، گسترده شده و پست‌ترین نواحی ایران را از نظر ارتفاعی به خود اختصاص داده است. اقلیم آن در کوهستان‌های جنوبی و مرکزی معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌مرطوب و در دشت‌های ساحلی معتدلِ مایل به گرم و نیمه‌مرطوب است. بارندگی‌های زیاد این استان، که روبه شرق از شدت آن کاسته شده و روبه غرب بر میزان آن افزوده می‌شود، باعث پیدایش رودخانه‌های فراوانی شده است، که همگی از بلندی‌های جنوبی سرچشمه می‌گیرند و به دریای خزر می‌ریزند، برخی از آن‌ها عبارت‌اند از نکا، تجن، تالار، هراز، چالوس، و سه هزار و بسیاری رودهای دیگر. استان مازندران از نظر کشاورزی و صنعت، موقعیت خوبی دارد. فرآورده‌های کشاورزی آن عبارت‌اند از برنج، غلات، پنبه، چای، چغندرقند، توتون و تنباکو، مرکبات، انواع میوه، حبوبات، و علوفه. فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی آن نیز عبارت‌اند از پارچه‌بافی، سفالگری، مواد غذایی، روغن‌های خوراکی، شیلات، کنسرو و کمپوت، لبنیات، نساجی، گونی‌بافی ابریشم، چوب و کاغذ، کود شیمیایی، تولید برق، صابون‌سازی، رنگ‌سازی، تقطیر چوب، و غیره. زغال‌سنگ، سرب و روی، سنگ مرمر و سنگ‌های آهکی، سیلیس و کوارتز نیز جزئی از منابع کانی آن محسوب می‌شوند. استان مازندران نسبت به وسعت خود از پرجمعیت‌ترین نواحی ایران است و با ۲,۹۲۰,۶۵۷ نفر (۱۳۸۵) جمعیت از پانزده شهرستان و ۴۳ بخش با مرکزیت اداری شهر ساری تشکیل شده است و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از آمل، بابل، بابلسر، بهشهر، تنکابن، چالوس، رامسر، پل سفید، قائم‌شهر، محمودآباد، نکا، نور و نوشهر و شهرهای دیگری که شمارشان به ۴۶ می‌رسد. ساکنان باستانی مازندران، ظاهراً تپور (طپور)ها و آماردها بودند، که در کوه‌های شمال سمنان می‌زیستند. در حدود ۱۷۶پ‌م، آماردها، که مردمانی جنگجو و سلحشور بودند، به اطراف ورامین منتقل شدند و فقط تپورها در مازندران ساکن شدند و سرزمینشان را تپورستان (طبرستان) نامیدند. در روزگار سلجوقیان تپورستان به مازندران تغییر نام یافت. مورخان پیشین از سه ناحیۀ کوهستانی روبنج (رویان)، قارن، و پادوسپان نام برده‌اند و مطالبی دربارۀ امیران و سازمان حکومتی آنان نوشته‌اند. از روزگار پیش از اسلام تا ۹۷۵ش، امرای محلی فراوانی ـ ازجمله خاندان زرمهر، آل باوند، قارن، پادوسپانان، علویان، سادات مرعشی و سادات هزارجریب، طاهریان، صفاریان، و غیره بر این سرزمین فرمانروایی کردند. شاه‌‌عباس اول صفوی در ۹۷۵ش، مازندران را رسماً ضمیمۀ دولت مرکزی ایران کرد و شهر اشرف، را بنیاد نهاد که بعدها به بهشهر تغییر نام یافت و در ۹۸۹ش قصری در آن احداث کرد، که هنوز پابرجاست.