محمد بن اسماعیل (مدینه ۱۲۰ـ۱۷۹ق)
محمد بن اسماعیل (مدینه ۱۲۰ـ۱۷۹ق)
فرزند ارشد اسماعیل بن جعفر صادق (ع)، هفتمین امام اسماعیلیه. هنگام فوت پدر ۲۶ سال داشته است. اندکی پس از رحلت امام جعفر صادق (ع) (۱۴۸ق) که اکثر شیعیان امامت و جانشینی حضرت موسی کاظم (ع) را پذیرفتند، از مدینه به عراق مهاجرت کرد و از بیم آزار مأموران عباسی که همواره در جست‌وجوی او بودند، زندگی پنهانی اختیار کرد و پس از مدتی از عراق به خوزستان عزیمت کرد و در شهرهای مختلف در میان جمعی از پیروان خود بقیه عمر را سپری کرد. وی با نام مستعار «میمون» با مبارکیه (اسماعیلیه) که مرکزشان در کوفه بود ارتباط داشت. وی به‌دلیل داشتن زندگی پنهانی به «مکتوم» شهرت یافت و مهاجرت او از مدینه مبدأ «دورۀ سَتر» در تاریخ اسماعیلیان نخستین است که تا ۲۸۶ق و ظهور امام اسماعیلی به‌طول انجامید. وی دارای چند فرزند بوده که از میان آن‌ها عبدالله پس از پدر رهبری اسماعیلیه را به‌دست گرفت و عبدالله بن میمون قدّاح که گاه به‌عنوان جدّ خلفای فاطمی از او یاد شده، هموست. اکثر اسماعیلیه مرگ او را انکار کردند و منتظر ظهور او باقی ماندند و او را مهدی موعود نامیدند، به‌ویژه قرامطه بر این باور پایدار ماندند و تداوم امامت در نسل او را نپذیرفتند امّا خلفای فاطمی با پذیرفتن مرگ او، به تداوم امامت در اخلاف او (امامان فاطمی) تأکید کردند. نیز← اسماعیلیه؛ قرمطیان