مقدونیه
مَقدونیه (Macedonia)
| مقدونیه | |
|---|---|
| نام فارسی | مقدونیه |
| نام لاتین | Macedonia |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 2,057,284 نفر |
| موقعیت | اروپای جنوبی |
| پایتخت | اسکوپیه |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 80 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.1 |
| شهرهای اصلی | اسکوپیه، تتوو، وِلِس، اشتیپ، استرومیتسا، اوخرید و بیتولا |
| زبان | مقدونی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 25715 |
در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ دولت‌های مقدونیه و یونان به توافق رسیدند تا نام مقدونیه به‌طور رسمی به جمهوری مقدونیه شمالی تغییر پیدا کرد.
موقعیت. جمهوری مقدونیه (یا: فیروم[۱]) در اروپای جنوبی و در مرکز شبه‌جزیرۀ بالکان[۲] جا دارد. از شمال به صربستان، از شرق به بلغارستان، از جنوب به یونان، و از غرب به آلبانی محدود می‌شود. مساحت این کشور ۲۵,۷۱۵ کیلومتر مربع و شهر اسکوپیه[۳] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور مقدونیه را، که گاه فیروم می‌نامند، ارتفاعاتی فراگرفته که با درّه‌های ژرفی بریده شده‌اند و بلندی آن‌ها بین ۲,۱۰۰ تا ۲,۷۰۰ متر است. کوه‌های رودوپه[۴] بخش شرقی این کشور را تشکیل داده و کوه کوراب[۵] با ارتفاع، ۲,۷۶۴ متر، در مرز آلبانی، بلندترین نقطۀ آن به‌شمار می‌آید. کوه‌های بابونا[۶]، در مرکز این کشور، جلگۀ حاصل‌خیز بیتولا[۷] در جنوب و جلگۀ اسکوپیه در شمال را از هم جدا می‌کند. دریاچۀ اوخرید[۸]، در مرز آلبانی، و دریاچۀ پرسپا[۹]، در مرز مشترک مقدونیه و یونان و‌آلبانی، و نیز دریاچۀ دویران[۱۰] در مرز یونان چشم‌گیرترین عوارض آبی این کشورند. رودخانه‌های واردار[۱۱] و ریزابه‌های آن، ازجمله برگالنیتسا[۱۲] و تسرنا[۱۳] و نیز رودهای استرومیتسا[۱۴] و درین[۱۵] نیز شبکۀ زهاب‌های آن را تشکیل می‌دهند. شهرهای مهم مقدونیه عبارت‌اند از اسکوپیه، تتوو[۱۶]، وِلِس[۱۷]، اشتیپ[۱۸]، استرومیتسا، اوخرید، و بیتولا. اقلیم این کشور ترکیبی از مدیترانه‌ای و قاره‌ای است. زمستان‌های آن سرد و پربرف و باران و تابستان‌هایش گرم و خشک است. میانگین دمای شهر اسکوپیه در دی‌ماه منهای یک درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۳ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۷۰۰ میلی‌متر است. نواحی غربی کشور، که ۳۶ درصد از مساحت آن را شامل می‌شود، از جنگل‌های درختان راش و بلوط و کاج پوشیده شده و حیات وحش آن به آهو و بز کوهی و پستان‌داران کوچک و گونه‌هایی از خزندگان و پرندگان محدود می‌شود.
اقتصاد. کشور مقدونیه از میان شش جمهوری یوگسلاوی پیشین، محروم‌ترین آن‌ها بود. جنگ‌های داخلی پس از فروپاشی یوگسلاوی، اقتصاد ناتوان آن را ضعیف‌تر کرد که آثار مخرب آن در صنایعی چون فولادسازی و نساجی نمود یافت و در مقابل کشاورزی و دامداری بیش از پیش اهمیت پیدا کرد. فرآورده‌های دامی و لبنی، غلات، جو، برنج، پنبه، انگور، سیب‌زمینی، محصولات جالیزی، ذرت، میوه، چغندرقند، توتون و تنباکو، حبوبات و تخم آفتاب‌گردان محصولات کشاورزی این کشورند و چوب و الوار فرآورده‌های جنگلی آن به‌شمار می‌آیند. مقدونیه از نظر منابع زیرزمینی نسبتاً غنی است و سرب، روی، مس، آهن، کرم، نیکل، آنتیموان، منگنز، طلا، و نقره کانی‌های آن را تشکیل می‌دهند. اسید سولفوریک، آلیاژهای فلزی، پودرهای شوینده، الیاف کتانی، دارو، یخچال و فریزر و اتوبوس ازجمله تولیدات صنعتی این کشور است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت مقدونیه جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور کشور را مردم و برای یک دورۀ ۵ساله انتخاب می‌کنند. نهاد قانون‌گذاری آن، مجلس سوبرانیه[۱۹]، است که ۱۲۰ نمایندۀ آن را مردم برای چهار سال انتخاب می‌کنند و رهبر حزب حائز اکثریت، سِمت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت مقدونیه ۲,۰۵۷,۲۸۴ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن ۸۰ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۱ درصد است و ۶۵ درصد از این تعداد را مقدونی‌ها تشکیل می‌دهند. ۶۷ درصد از مردم آن مسیحی‌اند، ۶۰.۵ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی این کشور مقدونی است. مقدونیه از سرزمین‌های باستانی است و پیشینۀ آن به قرن ۹پ‌م می‌رسد. امپراتوری مقدونیه در زمان فیلیپ دوم و در روزگار پسرش، اسکندر مقدونی (۳۳۶ تا ۳۲۳پ‌م)، به اوج اعتلا و قدرت رسید و قلمرو آن از یک‌سو به مرزهای شرقی امپراتوری ایران و از سوی غرب تا مصر و بخش‌های وسیعی از شبه‌جزیرۀ بالکان وسعت یافت. امپراتوری اسکندر پس از مرگ او میان جانشینانش تقسیم شد. رومیان آخرین پادشاه مقدونیه را در ۱۶۸پ‌م سرنگون کردند و سرزمین مزبور به یکی از استان‌های روم مبدل شد. آیین مسیح تا پایان قرن ۴م در سراسر این سرزمین گسترش یافت و در قرن‌های ۷ تا ۱۴م، گاه ضمیمۀ امپراتوری بیزانس و گاه در تصرف بلغارستان بود. در ۱۳۷۱م به تصرف ترکان عثمانی درآمد و با شروع جنگ‌های بالکان زمزمه‌های استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی مردم مقدونیه آغاز شد. پس از پایان جنگ جهانی اول و سقوط امپراتوری عثمانی، بخش جنوبی مقدونیۀ بزرگ ضمیمۀ یونان و نواحی شمالی آن یا کشور مقدونیۀ امروزی، به صربستان ملحق شد و سپس به تصرف بلغارستان درآمد. در پایان جنگ جهانی دوم، حزب کمونیست یوگسلاوی قدرت را به‌دست گرفت و مقدونیه به یکی از جمهوری‌های فدرال یوگسلاوی پیوست. در ۱۹۹۰ و آغاز فضای باز سیاسی، حزب کمونیست مقدونیه از حزب کمونیست یوگسلاوی جدا شد و به حزب سوسیال دموکرات مقدونیه موسوم گردید. در همه‌پرسی ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۱، هنگام جنگِ ارتش فدرال یوگسلاوی با جدایی‌خواهان کرواسی، جدایی و استقلال مقدونیه به تصویب رسید، نیروهای فدرال یوگسلاوی خاک مقدونیه را ترک کردند و در آوریل ۱۹۹۳ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. یونان که از تشابه اسمی کشور مزبور با استان مقدونیۀ خود ناخرسند بود، دولت نوبنیاد مقدونیه را تحت فشار قرار داده تا نام کشور خود را تغییر دهد.