موسیقی کتول
موسیقی کَتول
فرهنگ و موسیقی این ناحیه آمیخته‌ای از فرهنگ‌های کَتولی، مازندرانی، ترکمنی، خراسانی، بلوچی و سیستانی است. همین خصوصیات باعث شده که موسیقی این ناحیه از ویژگی‌های درخور توجهی برخوردار شود. می‌توان گفت که فرهنگ کتولی بسیاری از نغمه‌های اقوام مجاور را گرفته و در پهنۀ موسیقی کتول قرار داده است. سازها نیز در این منطقه مانند نغمه‌ها مختلف‌اند و برخی از آن‌ها از فرهنگ‌های مجاور به منطقۀ کتول راه یافته‌اند. دو مقام آوازی هرایی کوتاه و هرایی بلند در موسیقی این ناحیه اهمیت بسیار دارند. آهنگ‌های متعددی از این دو مقام اصلی منشعب می‌شود. راسته مقام‌ها نیز از انواع دیگر موسیقی کتول است. آوازهای کلّه‌کَش نیز که چوپانان در ارتفاعات کوهستانی می‌خوانند، بخش دیگری از موسیقی آوازی کتول است. در این منطقه چند منظومه به‌همراه موسیقی اجرا می‌شوند که شامل عباس مسکین، غریب، عباس گالش و چند منظومۀ دیگر است. آهنگ‌های عروسی، که با سرنا و دهل نواخته می‌شوند، و نغمه‌های چوپانی، که با نی یا نی و آواز به‌اجرا در می‌آیند، و نیز لالایی‌ها و آوازهای کار از دیگر بخش‌های موسیقی این ناحیه است. زنان کتول رقص مخصوصی با نام سَما دارند که با نواختن تشت همراهی می‌شود. سازهای متداول در این ناحیه عبارت‌اند از سرنا، شمشاد (نی‌لبک)، نی (لَلـه)، دهل، دایره، کمانچه، تمبک، و دوتار. علی‌آباد کتول شرقی‌ترین منطقۀ تَبَری‌زبان است که درگذشته در محدودۀ استان مازندران و امروزه در محدودۀ استان گلستان قرار دارد.