مولداوی
مولْداوی (Moldavia)
| مولداوی | |
|---|---|
| نام فارسی | مولْداوی |
| نام لاتین | Moldavia |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 3,563,800 نفر |
| موقعیت | اروپای جنوب شرقی |
| پایتخت | کیشینائو |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 105.2 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.3ـ |
| شهرهای اصلی | کیشینائو، تیراسپول، بِندِری، رابنیتسا و بالتی |
| زبان | مولداویایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 33845 |
(یا: مولدووا) موقعیت. جمهوری مولداوی در اروپای جنوب شرقی و نزدیک ساحل شمال غربی دریای سیاه جا دارد و اوکراین از شمال و شرق و جنوب، و رومانی از غرب آن را در میان گرفته‌اند. مساحت این کشور کوچک ۳۳,۸۴۵ کیلومتر مربع و شهر کیشینائو (کیشینوف)[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. مولداوی که از هر سو در خشکی محصور است و بعد از ارمنستان کوچک‌ترین جمهوریِ تشکیل‌دهندۀ اتحاد جماهیر شوروی پیشین محسوب می‌شد، جلگۀ تپه‌ماهوری با ارتفاع متوسط ۱۵۰ متر است که با درّه‌های ژرف بریده شده و بلندترین نقطۀ آن به نام کوه بالانِشتی[۲]، در غرب کشور، ۴۳۰ متر ارتفاع دارد. کشور مولداوی را حدود ۳هزار رودخانه زهکشی می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها دنیستِر[۳] و پروت[۴] است که هردو از کوه‌های کارپات[۵]، در اوکراین، سرچشمه می‌گیرند. رودخانۀ دنِیستر، که بزرگ‌تر از رود پروت است، از شمال به این سرزمین وارد می‌شود و با تشکیل‌دادن بخشی از مرز اوکراین، نواحی شرقی کشور مولداوی را مشروب می‌کند و در خاک اوکراین به دریای سیاه می‌ریزد. رودخانۀ پروت که از عمده‌ترین ریزابه‌های انتهایی دانوب است، از گوشۀ شمال غربی مولداوی به این کشور وارد می‌شود و پس از پیمودن سراسر مرز مولداوی و رومانی، در جنوبی‌ترین نقطۀ کشور به رود دانوب می‌پیوندد و سرانجام به دریای سیاه می‌ریزد. غیر از کیشینائو، پایتخت، شهرهای دیگر این کشور عمدتاً در کنار رود دنیستر یا ریزابه‌های آن قرار دارند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از تیراسپول[۶]، بِندِری[۷]، رابنیتسا[۸]، و بالتی[۹]. نواحی مرکزی مولداوی، که حدود ۱۱ درصد از مساحت کشور را شامل می‌شود، از جنگل‌های انبوه بلوط، افرا، راش، و مِمِرز[۱۰] پوشیده شده است و جانورانی چون گرگ، آهو، گورکن، سمور، قاقم، راسو، خرس، روباه، خرگوش و انواع پرنده حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند. اقلیم مولداوی قاره‌ای است و به‌سبب نزدیکی به دریای سیاه معتدل است. تابستان‌های آن گرم و پرباران و زمستان‌هایش بسیار سرد و نسبتاً کوتاه است. میانگین دمای شهر کیشینائو در دی‌ماه ۷ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۰ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۶۷۷ میلی‌متر است.
اقتصاد. مولداوی از نظر منابع زیرزمینی فقیر است، اما سه‌چهارم از این سرزمین را اراضی معروف به چرنوزم[۱۱] تشکیل داده که جزو حاصل‌خیزترین نواحی جهان است. چغندرقند، ذرت، غلات، محصولات جالیزی، تخم آفتاب‌گردان، توتون و تنباکو، انواع میوه، و نیز فرآورده‌های دامی و لبنی ازجمله محصولات آن به‌شمار می‌آیند. فرآوری موادغذایی، تولید انواع نوشابه الکلی و غیرالکلی، کارهای چوبی، فلزکاری، مصالح ساختمانی، کفش، لبنیات، منسوجات، سیمان، ماشین‌های کشاورزی، تلویزیون، رادیو، یخچال و فریزر، و ماشین لباس‌شویی نیز مهم‌ترین فعالیت‌های صنعتی این کشور است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت مولداوی جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. پارلمان آن از ۱۰۴ عضو منتخب تشکیل می‌شود که دورۀ نمایندگی آنان چهار سال است؛ رئیس‌جمهور کشور با رأی اکثریت نمایندگان پارلمان و برای یک دورۀ پنج‌ساله انتخاب می‌شود و رهبر حزب حائز اکثریت نیز سِمت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت مولداوی ۳,۵۶۳,۸۰۰ نفر (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن ۱۰۵.۲ نفر در کیلومتر مربع است. روند افزایش جمعیت این کشور ۰.۳ـ درصد است و مولداویایی‌ها ۶۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۹۸.۵درصد از مردم آن مسیحی‌اند و ۳۹ درصد از آنان در روستاها زندگی می‌کنند. زبان رسمی آنان مولداویایی است. ناحیۀ میان رودهای دنیستر و پروت از گذشته‌های دور بسارابی[۱۲] نامیده می‌شد. در ۱۳۵۹م، امیرنشین مولداوی تأسیس شد؛ مدت کوتاهی بعد مولداوی به تصرف مجارستان و سپس به تصرف لهستان درآمد و در قرن ۱۶ ضمیمۀ امپراتوری عثمانی شد. در ۱۸۱۲، بخشی از بسارابی به روسیه واگذار شد و در ۱۸۵۹ بخش غربی آن به رومانی پیوست. در سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ اراضی ساحل چپ‌رود دنیستر به اتحاد شوروی ضمیمه شد و در جنگ جهانی دوم بخش بسارابی رومانی نیز به تصرف اتحاد شوروی درآمد و با نام جمهوری شوروی مولداوی به یکی از جمهوری‌های تشکیل‌دهندۀ اتحاد جماهیر شوروی تبدیل شد. در جنگ جهانی دوم با کمک آلمان به تصرف رومانی درآمد و در پایان جنگ، اتحاد جماهیر شوروی دوباره آن را اشغال کرد. با اعلام فضای باز سیاسی نشانه‌های استقلال‌طلبی و آزادی‌خواهی در میان مردم مولداوی آشکار شد و خط لاتین جانشین خط سیریل گردید. در ۱۹۹۰، فعالیت حزب کمونیست مولداوی ممنوع شد و نظام جمهوری چندحزبی برای ادارۀ کشور انتخاب گردید و سرانجام در ۲۷ اوت ۱۹۹۱ کشور مذکور رسماً اعلام استقلال کرد و در ۱۹۹۲ نیز به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. ادعای مالکیت رومانی به مولداوی به همه‌پرسی مارس ۱۹۹۴ انجامید و ۹۰ درصد از مردم به استقلال کشور مولداوی رأی مثبت داد.