نصر سامانی اول
نَصرِ سامانی اول ( ـ۲۷۹ق)
امیر سامانیان (حک: ۲۶۱ـ۲۷۹ق)، فرزند احمد بن اسد بن سامان خدا و برادر امیر اسماعیل سامانی. پس از مرگ پدر، از سال ۲۵۰ق به‌عنوان کارگزار طاهریان حاکم سمرقند شد و پس از انقراض آن سلسله، حکومت او همچنان برقرار بود. در ۲۶۱ق، خلیفه معتضد عباسی، فرمان حکومت ماوراءالنهر را برای نصر بن احمد فرستاد. در همین سال نصر برادر کوچک‌ترش اسماعیل را به امارت بخارا فرستاد تا آرامش را در آن‌جا برقرار کند. لیکن پس از چندی میانۀ اسماعیل و نصر براثر خودداری او از پرداخت مالیات به نصر و همچنین مناسبات دوستانه او با رافع بن هرثمه، نایب طاهریان در خراسان، برهم خورد و نصر در ۲۷۲ق با لشکر فرغانه و چاچ و اسپیجاب عازم بخارا شد. اسماعیل نیز از رافع کمک خواست، اما حَمویۀ بن علی، سردار دوراندیش اسماعیل، رافع را واداشت تا آن دو برادر را آشتی دهد (۲۷۳ق). در جمادی الاخر ۲۷۵ق بار دیگر به‌سبب امتناع اسماعیل از پرداخت خراج به نصر، میان دو برادر جنگ درگرفت. اسماعیل بر نصر دست یافت، اما او را با احترام تمام به سمرقند بازگرداند و همچنان از طرف او بر بخارا حکم راند. نصر در ۲۷۸ق اسماعیل را به جانشینی خود به حکومت ماوراءالنهر برگزید و پس از نوزده سال حکومت درگذشت. وی را به دانش و دینداری ستوده‌اند.