هشام مطر
Hisham Matar
| هشام مطر Hisham Matar | |
|---|---|
| زادروز |
1970 |
| ملیت | لیبیایی-بریتانیایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | کارشناسی طراحی دانشگاه لندن |
| شغل و تخصص اصلی | نویسنده |
| شغل و تخصص های دیگر | استاد دانشگاه |
| آثار | در کشور مردان، بازگشت، آناتومی یک ناپدید شدن |
| گروه مقاله | ادبیات غرب |
| جوایز و افتخارات | برنده جوایز پولیتزر و فولیو |
(1970)
نویسنده‌ی لیبیایی-بریتانیایی. به انگلیسی می‌نویسد و در دانشگاه نیز به تدریس ادبیات تطبیقی و ادبیات انگلیسی مشغول است.
در نیویورک به دنیا آمد. پدرش که از مخالفان حکومت معمر قذافی بود، مجبور به ترک لیبی شد و به همین دلیل خانواده‌ی مطر به آمریکا گریختند. سه سال بعد آن‌ها دوباره به لیبی بازگشتند اما پس از گذشت شش سال، دوباره مجبور به ترک وطن شدند و این بار در مصر سکونت گزیدند. برادر بزرگ‌تر هشام برای ادامه‌ی تحصیل به سوییس رفت اما هشام با وجود تمایل شدیدش برای پیوستن به او، مجبور شد چهار سال صبر کند و پس از آن در حالی که تهدیدات قذافی روز به روز جدی‌تر می‌شد با هویتی دست‌کاری شده به انگلستان رفت.
هشام مدرک کارشناسی ارشد خود در رشته‌ی طراحی را از دانشگاه لندن[۱] گرفت. در حین تحصیل وی در سال 1990، پدرش در قاهره ربوده شد و هرگونه تلاشی برای دریافت خبری از او بی‌نتیجه ماند. شش سال بعد، نامه‌ای از سوی پدر به دست خانواده رسید که در آن مشخص می‌شد پلیس مخفی مصر مسئول ربودن او بوده و پس از آن، وی را به مقامات لیبی تحویل داده است. از آن زمان تا کنون خبر دیگری از وی در دسترس نیست. این واقعه‌ی تراژیک زمینه‌ی نگارش کتاب بازگشت[۲] را برای مطر ایجاد کرد. این کتاب روایتی است از سفر هشام به لیبی در سال 2012 برای پیدا کردن ردی از پدرش. در این دوران که قذافی مرده و حکومت لیبی سقوط کرده، مطر از اضطراب و اشتیاقش برای دیدار پدر می‌نویسد و از آنچه در تمام این سال‌ها بر او و خانواده‌اش گذشته است. این کتاب جایزه‌ی پولیتزر[۳] در بخش زندگی‌نامه را برد و همچنین برنده‌ی جایزه‌ی قلم جان اشتاین بک[۴] و جایزه‌ی فولیو[۵] شد.
علاوه بر این کتاب، دو رمان نیز از مطر منتشر شده است. در کشور مردان[۶] اولین رمان این نویسنده است که برای او نامزدی جوایز بوکر[۷] و گاردین[۸] را نیز به ارمغان آورد. این کتاب روایتی است از زندگی مشوش سلیمان، پسری 9 ساله که پدرش به خاطر فعالیت علیه رژیم قذافی در تعقیب و آزاری همیشگی است و مادرش نیز زنی شکننده است که برای فرو خوردن اضطراب به الکل روی آورده. تنها کسانی که در این وضعیت سخت همدم و دوست سلیمان محسوب می‌شوند، کریم پسر همسایه و همچنین موسی دوست صمیمی پدر سیلمان هستند. در این اثر پرماجرا، زندگی مردم عادی تحت حاکمیت مستبدانه قذافی به تصویر کشیده می‌شود. دومین رمان او با عنوان آناتومی یک ناپدید شدن[۹] روایتی از زندگی جوانی به نام نوری. او که به همراه خانواده‌ی خود در قاهره در تبعید به سر می‌برد، پس از مرگ ناگهانی مادر و ناپدید شدن پدرش با شرایطی اسف‌بار روبه‌رو می‌شود و در تلاش است تا بر آن چیره گردد. علی‌رغم شباهت آشکار خط سیر اصلی رمان با زندگی شخصی هشام مطر، این نویسنده تأکیده کرده که رمانش خودزندگی‌نامه نیست.
مطر به طور کلی درباره‌ی فقدان و تبعید می‌نویسد. همچنین ارجاعات متعددی به سینما، موسیقی و معماری در آثارش دیده می‌شوند. در کشور مردان از او با دو ترجمه به فارسی منتشر شده: مهدی غبرایی در نشر نیکوشهر و شبنم سمیعیان در نشر کوله‌پشتی. نشر کوله‌پشتی کتاب بازگشت را نیز با ترجمه‌ی سمیعیان به فارسی عرضه کرده است. این کتاب همچنین با عنوان روایت بازگشت با ترجمه‌ی مژده دقیقی از سوی نشر نیلوفر به چاپ رسیده است.