وایتهد، آلفرد نورت (۱۸۶۱ـ۱۹۴۷)

وایْتْهِد، آلْفِرِد نورْت (۱۸۶۱ـ۱۹۴۷)(Whitehead, Alfred North)

وايْتْهِد، آلْفِرِد نورْت

آلفرد نورت وایتهد Alfred North Whitehead
زادروز	رمزگیت، واقع در کنت ۱۸۶۱م
درگذشت	۱۹۴۷م
ملیت	بریتانیایی
تحصیلات و محل تحصیل	ترینیتی کالج کیمبریج
شغل و تخصص اصلی	ریاضی دان
شغل و تخصص های دیگر	متافیزیک دان
آثار	جستاری در باب اصول شناخت طبیعی (۱۹۱۹) و مفهوم طبیعت (۱۹۲۰)؛ علم و دنیای جدید (۱۹۲۵)؛ دین در حال تکوین (۱۹۲۶)؛ نمادگرایی: معنی و تاثیر آن (۱۹۲۷)
گروه مقاله	ریاضیات

ریاضی‌دان و متافیزیک‌دان بریتانیایی، که عموماً یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان قرن ۲۰ شمرده شده است. در ۱۵ فوریۀ ۱۸۶۱ در رَمزگیت، واقع در کِنت، به‌دنیا آمد، در ترینیتی کالج کیمبریج درس خواند و از ۱۸۸۵ تا ۱۹۱۱ در آن‌جا به تدریس ریاضیات پرداخت. از ۱۹۱۱ تا ۱۹۲۴ در رشته‌های ریاضیاتِ کاربردی و مکانیک در دانشگاه لندن تدریس کرد و از ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۶ استاد دانشگاه هاروارد بود. تا ۳۰ دسامبر ۱۹۴۷ که مرگش فرا رسید، استاد ممتاز دانشگاه هاروارد و نیز عضو «انجمن سلطنتی» و عضو فرهنگستان بریتانیا بود. وایتهد، در مقام ریاضی‌دانِ درخشانی که خدمات ماندگاری به ریاضیات نظری کرد، دانش عمیقی در فلسفه و ادبیات نیز داشت و همین زمینه او را به پژوهش دربارۀ مبانی ریاضیات و فلسفۀ علم در جهت پدیدآوردن منطق نمادین هدایت کرد. وی با همکاری برتراند راسل، ریاضی‌دان و فیلسوف بریتانیایی که هم‌کلاسِ سابق او در کیمبریج بود، کتابی نوشت در ۳ جلد با عنوان اصول ریاضیات (۱۹۱۰ـ۱۹۱۳) که یکی از بزرگ‌ترین آثار جهان در زمینۀ منطق و ریاضیات است. وایتهد، در مخالفت با مفهوم‌های مادّه‌گراییِ علمی، «روش انتزاع‌ گسترده»اش را در اوایل قرن بیستم ابداع کرد و به کمک آن‌ کوشید در مفاهیم طبیعیِ بنیادین از دیدگاه علمی به کندوکاو پردازد و به این ترتیب فلسفه‌ای در مورد علوم طبیعی تدوین و تنظیم کند. وایتهد، برای به انجام رساندن این کار، به بررسی مفاهیمی پرداخت که، اگرچه در نظر متخصصان علم محض (یا نظری) به‌منزلۀ فرضیه‌هایی تبیین‌‌ناشده پذیرفتنی می‌نمودند، می‌بایست برحسب روش تحلیل فلسفی او تبیین می‌شدند. این روش مبتنی بود بر واقعیتِ ادراکِ موضوعات و روابط میان موضوعات. او در زمینۀ علوم طبیعی دو کتاب نوشت: جستاری در باب اصول شناخت طبیعی (۱۹۱۹) و مفهوم طبیعت (۱۹۲۰). وایتهد در آثار بعدی خود به فلسفۀ نامتجانس و مشخص‌تر ـ ازجمله مابعدالطبیعه (متافیزیک)، دین و اصول شناسایی ـ روی آورد. مفاهیم او دربارۀ شناخت، در عرصۀ شناخت‌‌شناسی انقلابی پدید آورد. در این دوره این کتاب‌ها را نوشت: علم و دنیای جدید (۱۹۲۵)، دینِ در حال تکوین (۱۹۲۶)، نمادگرایی: معنی و تأثیر آن (۱۹۲۷)، پویش و واقعیت: مقاله‌ای در کیهان‌شناسی (۱۹۲۹)، کار خرد (۱۹۲۹)، سرگذشت اندیشه‌ها (۱۹۳۳)، وجوه اندیشه (۱۹۳۸). برای خوانندگان غیرمتخصص نیز این کتاب‌ها را نوشت: رساله‌ای در جبر عمومی (۱۸۹۸)، اصل نسبیّت (۱۹۲۲)، مقدمه‌ای بر ریاضیات (۱۹۱۱).

 

---