پاراسلسوس
پاراسِلْسوس (۱۴۹۳م ـ۱۵۴۱)(Paracelsus)
(نام اصلی: تئوفراستوس بومباستوس فان هوئنهایم[۱]). پزشک، کیمیاگر، و دانشمند سوئیسی. عقیده داشت مواد معدنی و شیمیایی مصارف طبی دارند (شیمی‌پزشکی). برای نخستین‌بار از تنتور تریاک[۲] برای مهار درد استفاده کرد. او عوامل بیرونی را در پیدایش بیماری‌ها دخیل می‌دانست و نظریۀ ایجاد بیماری به‌علت برهم‌خوردن تعادل مزاج‌ها را رد کرد. این نظریه باعث شد روش‌های درمانی جدید جایگزین روش‌های قدیمی، مثل حجامت، شده و عرضۀ نظریات جدید دربارۀ منشأ عفونت ممکن شود. پاراسلسوس پزشک بسیار موفقی بود. توصیفات او از بیماری معدنچی‌ها باعث شد تا برای اولین‌بار سیلیکوز[۳] و سل به‌منزلۀ خطرات شغلی شناخته شوند. او گواتر را به‌مثابۀ نوعی بیماری بومی شناسایی کرد و آن را با مواد معدنی موجود در آب مرتبط دانست. همچنین، برخلاف نظریات آن زمان که داءالرقص[۴] (نوعی بیماری دستگاه عصبی) را علامت تسخیر بیمار به دست ارواح می‌دانستند، برای آن شرحی پزشکی نوشت. او برای نخستین‌بار شکل مادرزادی[۵] سیفلیس را از نوع عفونت‌زای آن متمایز کرد و نشان داد که می‌توان با تجویز مقادیر کنترل‌شده‌ای از ترکیبات جیوه بیماری را درمان کرد. پاراسلسوس در آینزیدلن[۶]، واقع در کانتون اشویتس، زاده شد و مثل بسیاری از معاصران خود به دانشجویی سرگردان بدل شد. در وین، بازل و چندین دانشگاه ایتالیا تحصیل کرد. در ونیز و هلند جراح ارتش بود و گفته می‌شود به انگلستان، اسکاتلند، روسیه، مصر، و قسطنطنیه هم سفر کرد. پاراسلسوس هنگام طبابت در بازلِ اتریش به درجۀ استادی پزشکی رسید (۱۵۲۷)، ولی با تدریس به زبان آلمانی به جای لاتینی، به سایر اساتید بی‌حرمتی کرد و پس از حملات شدید به کتاب‌های درسی رایج در پزشکی، آثار جالینوس[۷] و ابن سینا را در ملأ عام آتش زد و بدین‌ترتیب مجبور شد در ۱۵۲۸ بازل را ترک کند. در ۱۵۴۱، پزشک دوک ارنستِ باواریا[۸] شد. او در اروپای قرون وسطا نظریۀ کیمیاگران مسلمان را ترویج می‌کرد. این کیمیاگران عقیده داشتند ماده از سه عنصر نمک، گوگرد، و جیوه تشکیل می‌شود. پژوهش‌های او در کیمیاگری کمک کرد این علم به شیمی تبدیل شود. نتیجۀ این امر به ساخت ترکیبات غیرسمی تازه‌ای منجر شد که مصارف پزشکی داشتند. او از واکنش‌های شیمیایی فلزات ترکیبات جدیدی به‌دست آورد و ترکیبات آلی گوناگونی، ازجمله اتر، را توصیف کرد. پاراسلسوس از نخستین کسانی بود که روش‌های آزمایشگاهی پیشرفته‌ای، مثل تغلیظ الکل با انجماد، را ابداع کرد. همچنین، نوعی روش نام‌گذاری برای ترکیبات شناخته‌شده‌ای ابداع کرد که دقیقاً مشخص نبودند. تلاش او برای طبقه‌بندی مواد شیمیایی براساس حساسیت آن‌ها به فرایندهای مشابه، اولین تلاش از این نوع بود.