پانوراما (نقاشی)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

پانُوراما (panorama)

سراسرنمای حوادث جنگ در باغ موزه دفاع مقدس- تهران
سراسرنمای حوادث جنگ در باغ موزه دفاع مقدس- تهران

(یا: سَراسَرنما) در هنر، نقاشی طویلی در دورتادور فضای داخلی مدور که توهّم مشاهدۀ صحنه‌ای واقعی را از یک نقطۀ دید مرکزی به‌وجود آورَد (آن را سیکلوراما[۱] نیز نامیده‌اند). پانوراما در سراسر قرن ۱۹م متداول بود، و مضامینی ازجمله جنگ کریمه[۲]، جنگ داخلی امریکا[۳]، و آبشار نیاگارا را دربر می‌گرفت. گاهی با چرخاندن بوم به دور تماشاگر، تصوّر عبور از میان صحنه را ایجاد می‌کردند. در روش دیگری، بوم را بین دو غلطک نصب می‌کردند و با چرخش‌ آن‌ها، صحنه‌ها را از برابر دهانه‌ای عبور می‌دادند؛ این روش در تئاتر به‌کار گرفته شد.

بسیاری از شگردهایی که برای واقعی‌تر نمایاندن پانوراما ابداع شدند، راه را برای سینما و عکاسی هموار کردند. این اسلوب در تئاتر نیز با اقبال روبه‌رو شد، و نخستین‌بار خانوادۀ گریو[۴] در لندن از آن استفاده کردند. اولین پانورامای کاملاً مدور را رابرت بارکر[۵] (۱۷۳۹ـ ۱۸۰۶) در ۱۷۹۲ در میدان لِستر[۶] لندن به‌نمایش گذاشت، که با موفقیت آنی روبه‌رو شد. رابرت فولتون[۷] (۱۷۶۵ـ۱۸۱۵)، مخترع امریکایی کشتی بخار، در خلق دو اثر چشم‌انداز لندن[۸] و پیروزی دریایی لُرد هاو بر فرانسویان[۹] مشارکت کرد، و سپس این اختراع را به پاریس برد.

ازجمله نقاشان پانوراماهای جدیدتر و بزرگ‌تر عبارت‌ بودند از پیِر پروُست[۱۰]، شارل بوتون[۱۱]، و لوئی داگر[۱۲]، که بعدها در دیوراما با بوتون همکاری کرد.

هنرمندان که همیشه مشتاق واقع‌نمایی بیشتر بودند، درصدد گنجاندن اشیای واقعی در آثار خود برآمدند، و مکان استقرار تماشاگر نیز جزئی از صحنه شد. اشیای واسط تا درون نقاشی ادامه یافتند، و هنرمند با ورزیدگی و نحوۀ نورپردازی، انتقال از واقعیت به نقاشی را به‌گونه‌‌ای نامحسوس میسّر ساخت.



 

 


  1. cyclorama
  2. Crimean War
  3. American Civil War
  4. Grieve
  5. Robert Barker
  6. Leicester Square
  7. Robert Fulton
  8. A view of London
  9. Lord Howe’s Naval Victory over the French
  10. Pierre Prévost
  11. Charles Bouton
  12. Louis Daguerre