پانوراما (نقاشی)
پانُوراما (panorama)
(یا: سَراسَرنما) در هنر، نقاشی طویلی در دورتادور فضای داخلی مدور که توهّم مشاهدۀ صحنه‌ای واقعی را از یک نقطۀ دید مرکزی به‌وجود آورَد (آن را سیکلوراما[۱] نیز نامیده‌اند). پانوراما در سراسر قرن ۱۹م متداول بود، و مضامینی ازجمله جنگ کریمه[۲]، جنگ داخلی امریکا[۳]، و آبشار نیاگارا را دربر می‌گرفت. گاهی با چرخاندن بوم به دور تماشاگر، تصوّر عبور از میان صحنه را ایجاد می‌کردند. در روش دیگری، بوم را بین دو غلطک نصب می‌کردند و با چرخش آن‌ها، صحنه‌ها را از برابر دهانه‌ای عبور می‌دادند؛ این روش در تئاتر به‌کار گرفته شد.
بسیاری از شگردهایی که برای واقعی‌تر نمایاندن پانوراما ابداع شدند، راه را برای سینما و عکاسی هموار کردند. این اسلوب در تئاتر نیز با اقبال روبه‌رو شد، و نخستین‌بار خانوادۀ گریو[۴] در لندن از آن استفاده کردند. اولین پانورامای کاملاً مدور را رابرت بارکر[۵] (۱۷۳۹ـ ۱۸۰۶) در ۱۷۹۲ در میدان لِستر[۶] لندن به‌نمایش گذاشت، که با موفقیت آنی روبه‌رو شد. رابرت فولتون[۷] (۱۷۶۵ـ۱۸۱۵)، مخترع امریکایی کشتی بخار، در خلق دو اثر چشم‌انداز لندن[۸] و پیروزی دریایی لُرد هاو بر فرانسویان[۹] مشارکت کرد، و سپس این اختراع را به پاریس برد.
ازجمله نقاشان پانوراماهای جدیدتر و بزرگ‌تر عبارت بودند از پیِر پروُست[۱۰]، شارل بوتون[۱۱]، و لوئی داگر[۱۲]، که بعدها در دیوراما با بوتون همکاری کرد.
هنرمندان که همیشه مشتاق واقع‌نمایی بیشتر بودند، درصدد گنجاندن اشیای واقعی در آثار خود برآمدند، و مکان استقرار تماشاگر نیز جزئی از صحنه شد. اشیای واسط تا درون نقاشی ادامه یافتند، و هنرمند با ورزیدگی و نحوۀ نورپردازی، انتقال از واقعیت به نقاشی را به‌گونه‌‌ای نامحسوس میسّر ساخت.