پیش درآمد
پیش‌درآمد
نوعی فرم ضربی در موسیقی ایران. درویش‌خان که به دعوت ظهیر‌الدوله «ارکستر انجمن اخوت» را تشکیل داده بود، فُرمی را ابداع کرد تا نوازندگان برای شروع و قبل از آواز، آهنگی داشته باشند و به پیشنهاد رُکن‌الدین مختاری نام پیـش‌درآمد را بر آن نهادند. پیش‌درآمد غالباً در وزن ۴/۲، ۴/۳، ۴/۴یا ۴/۶ است و سرعت (تِمپوی) کُند دارد. بیشتر پیش‌درآمدهای اولیه دارای یک «تِم» بودند که در گوشه‌های مهم دستگاه گردش می‌کرد. اولین دست‌مایۀ پیش‌درآمدهای اولیه همان جمله‌های آوازی ردیف بود که به آن‌ها حالتی موزون داده بودند. پیش‌درآمد اساساً یک فرم ضربی بی‌کلام است و شاید بتوان آن را معادل «پیشرو» در موسیقی قدیم ایران دانست. آهنگ‌سازان بسیاری روی این فرم کار کردند که از جمله معروف‌ترین آنان عبارت‌اند از درویش‌خان، رکن‌الدین مختاری، علی‌اکبر شهنازی، علینقی وزیری، مرتضی نیداود، موسی معروفی، و فرامرز پایور. از زمان درویش تا سال‌های دهۀ ۱۳۶۰ این فرم بیشتر رواج داشت و در سال‌های اخیر جز در برخی اجراها، چندان رایج نیست. پیش‌درآمد شور از شهنازی و پیش‌درآمد اصفهان از نیداود ازجمله پیش‌درآمدهای معروف است؛ بعدها روی پیش‌درآمد اصفهان نیداود کلام نیز گذاشته شد.