کریستالناخت
کریسْتالْناخْت (Kristallnacht)
(یا: شب شیشه) شب ۹ـ۱۰ نوامبر ۱۹۳۸. در آن شب شبهنظامیان گروه ضربت[۱] نازی در آلمان و اتریش متفقاً به یهودیان و کنیسهها، خانهها، و مراکز تجاری آنان حمله کردند. یک یهودی لهستانی یکی از مقامات سفارت آلمان در پاریس را بهقتل رساند؛ درپی این حادثه، حملۀ مذکور بهوقوع پیوست. اقدامات بعدی نازیها در آلمان عبارت بود از تصویب قوانینی برضد یهودیان صاحب مراکز تجاری یا املاک و ایجاد محدودیتهایی برای تحصیل یهودیان یا خروج آنان از آلمان؛ این اقدامات بخشی از برنامۀ هولوکاست[۲] بود. در کریستالناخت ۹۱ یهودی را کشتند و بیش از ۲۰۰ هزار نفر را بازداشت کردند و به اردوگاههای کار اجباری فرستادند. حدود ۲۵ میلیون مارک نیز بر اموال یهودیان خسارت وارد کردند. این «قومکُشی[۳]» باعث هجوم یهودیان برای گرفتن روادید کشورهای دیگر شد، اما سیاستهای بازدارندۀ مهاجرت در سراسر جهان و نیز قوانین بازدارندۀ نازیها در آلمان، خروج از آلمان را برای بیشتر یهودیان ناممکن کرد.