کنت، اوگوست (۱۷۹۸ـ۱۸۵۷)
کُنت، اوگوسْت (۱۷۹۸ـ۱۸۵۷)(Comte, Auguste)
| اوگوسْت کُنت Auguste Comte | |
|---|---|
| زادروز |
1798ش |
| درگذشت | 1857ش |
| ملیت | فرانسوی |
| تحصیلات و محل تحصیل | مدرسۀ پلی‌تکنیک پاریس |
| شغل و تخصص اصلی | فیلسوف |
| شغل و تخصص های دیگر | جامعه‌شناس |
| فعالیت‌های مهم | بنیانگذار جامعه‌شناسی و مکتب فلسفی پوزیتیویسم |
| مکتب | پوزیتیویسم |
| آثار | دورۀ فلسفۀ تحصّلي (1830ـ1842)؛ نظام حکومتی تحصّلی (1851ـ1854) |
| گروه مقاله | فلسفه، منطق و کلام |
(نام اصلی: ماری فرانسوا ژاویِر) فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی، بنیانگذار جامعه‌شناسی و مکتب فلسفی پوزیتیویسم. در خانواده‌ای کاتولیک و سلطنت‌طلب زاده شد و پرورش یافت. در ۱۸۱۴ برای تحصیل به مدرسۀ پلی‌تکنیک پاریس رفت. درپی اخراج از این مدرسه به‌اتهام رهبری گروهی شورشی (۱۸۱۶)، به تدریس ریاضیات پرداخت. در ۱۸۱۸ با سن‌سیمون آشنا شد و با او همکاری آغاز کرد. تأثیر آرای سن‌سیمون بر کنت آشکار است. دوستی و همکاری کنت و سن‌سیمون درپی مشاجره‌ای به‌هم خورد (۱۸۲۴). درپی بازگشایی مدرسۀ پلی‌تکنیک، به تدریس و تبیین فلسفۀ خود مشغول شد. ازدواج کنت در ۱۸۲۵ به جدایی در ۱۸۴۲ انجامید. عشق عرفانی (بی‌تمتع جنسی) کنت به زیبارویی با نام کلوتیلد و نیز به‌سبب مرگ زود‌هنگام کلوتیلد دیری نپایید. مرگ این زن بر افکار و آرای کنت تأثیری عمیق نهاد. او را مردی ناسازگار، اما سخت انسان‌دوست معرفی کرده‌اند. در ۱۸۹۸ بنایی به یادبود او در بیرون سوربون برافراشتند. کنت بر آن بود تا با رویکردی پوزیتیویستی به جامعه‌شناسی وجاهتی علمی بخشد. کنت در دورۀ فلسفۀ تحصّلي (۱۸۳۰ـ۱۸۴۲) مراحل گذار جامعۀ بشری را عبارت می‌داند از مرحلۀ ربّانی (دینی‌ـ‌نظامی)، فلسفی و مابعدطبیعی، و اثباتی و علمی. این سیر به‌نوبۀ خود در تکامل هر یک از علوم نیز مصداق داشته است. دیدگاه‌های افراطی کنت درپی بروز آشوب‌های سیاسی و اجتماعی به‌تدریج تعدیل شد. کنت در مخالفت با خردباوری دکارتی بر آن بود که هر علمی روش خاص خود را دارد و درجۀ تکامل آن را فقط می‌توان از سیر تاریخی‌اش استنباط کرد. رویکرد پوزیتویستی کنت، به‌رغم آن‌که او را بنیانگذار پوزیتیویسم می‌دانند، به‌هیچ‌وجه بر تجربه‌باوری استوار نیست و بر مطالعۀ ایجابی روابط اجتماعی تأکید دارد. اصطلاح جامعه‌شناسی را نخست‌بار او به‌کار برد. تأثیر کنت، به‌ویژه بر جامعه‌شناسان امریکایی، تا اوایل قرن بیستم مشهود است. کنت در اواخر عمر به کل از رویکرد پوزیتیویستی خود فاصله گرفت و همۀ همّ خود را صرف بنا‌نهادن مذهبی بشری کرد که آدام اسمیت، فردریک کبیر و خود او از قدیسان آن بودند. افزون‌بر دورۀ فلسفۀ تحصّلی که تأثیری ژرف بر جریان‌های فلسفی و جامعه‌شناختی پس از خود برجای نهاد، می‌توان از اثر مشهور دیگرش، نظام حکومتی تحصّلی (۱۸۵۱ـ۱۸۵۴)، نیز نام برد.