کواکبی، عبدالرحمان (حلب ۱۸۴۹ـ قاهره ۱۹۰۲)
کَواکِبی، عبدالرّحمان (حلب ۱۸۴۹ـ قاهره ۱۹۰۲)
| عبدالرّحمان کَواکِبی | |
|---|---|
| زادروز |
حلب 1849م |
| درگذشت | قاهره 1902م |
| محل زندگی | عثمانی، مصر |
| ملیت | عرب |
| تحصیلات و محل تحصیل | مدرسۀ کواکبیه، حلب |
| شغل و تخصص اصلی | روزنامه‌نگار |
| شغل و تخصص های دیگر | مصلح و متفکر دینی |
| آثار | طبایع‌الاستبداد |
| گروه مقاله | رسانه‌ها و ارتباطات |
روزنامه‌نگار و از پیشوایان تجددخواه مسلمان عرب. مادرش عفیفه، دختر مفتی انطاکیه بود. در خردسالی مادرش درگذشت و سه سال نزد خاله‌اش در انطاکیه زندگی کرد. در این مدت اندکی ترکی آموخت. سپس نزد پدر در حلب بازگشت و تحصیلات عالی خود را در مدرسۀ کواکبیه، که پدرش مدیر آن بود، به‌پایان رساند. علوم جدید را از استاد خورشید، از ادیبان ترک، فرا‌گرفت و بعدها معلومات خود را در فارسی و ترکی تکمیل کرد. در ۲۰سالگی عضو هیئت تحریریۀ روزنامۀ رسمی ترکی و عربی‌زبان فرات شد. پس از چندی نخستین مجلۀ عربی شهر حلب را با نام الشَهْباء منتشر کرد که پس از پانزده شماره به‌سبب انتقاد از عبدالحمید دوم عثمانی بسته شد. سپس روزنامۀ الاعتدال را منتشر کرد که آن را نیز دولت عثمانی برنتابید. در مناصب دولتی خدمت می‌کرد. در ۱۸۸۶، درپی سوء قصد یک وکیل دعاوی ارمنی به جان حاکم حلب، با انبوهی از سوریان به زندان افتاد و اموالش توقیف شد. در ۱۸۹۹ به مصر رفت. در ۱۹۰۱، از جانب عباس دوم، خدیو مصر، به کشورهایی چون زنگبار، حبشه، کشورهای عربی سفر کرد تا مشروعیت حکومت عباس دوم را به گوش مردم برساند. چندی در هندوستان زندگی کرد. سرانجام تا پایان زندگی در قاهره ماند. کواکبی به‌سبب نوشتن اعلامیه‌ای کوتاه برضد استبداد ترکان، در ۱۹۰۰ شهرت بسیار یافت. در مصر با سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده آشنا شد و از آن‌ها به‌ویژه از عبده تأثیر پذیرفت. علامه نائینی تحت تأثیر کواکبی بود. از آثار اوست: طبایع‌الاستبداد، دربارۀ حکومت استبدادی و عقب‌ماندگی. این کتاب به قلم عبدالحسین میرزا دولتشاه به فارسی درآمده است (۱۳۲۵ق)؛اُمُ‌القری در انتقاد و بررسی ریشه‌های ناتوانی و درماندگی مسلمانان.