کیهان

کیهان (universe)

همۀ فضا و محتوای آن. بررسی آن را کیهان‌شناسی می‌نامند. تصور می‌شود عالم در حدود ۱۳٫۷۹۸ میلیاردسال قدمت دارد. بیشتر آن را فضای خالی تشکیل داده است و تا جایی‌که با تلسکوپ می‌توان دید، کهکشان‌هایی به‌صورت نقطه‌نقطه در آن ‌جا گرفته‌اند. این کهکشان‌ها حین انبساط‌ عالم از یکدیگر دور می‌شوند. نظریه‌هایی چند تلاش دارند پیدایش و تحول‌ عالم را توضیح دهند؛ مثلاً بنا بر نظریۀ مِهبانگ، عالم در حال انبساط از رویدادِ انفجاریِ منفردی پدید آمده است که منجربه تولید گازهای هیدروژن و هلیوم شده است. نظریۀ دیگر نظریۀ حالت پایا است که با نظریۀ مهبانگ تضاد دارد. دورترین کهکشان‌های آشکارسازی‌شده و اَختروَش‌ها ۱۰میلیارد سال نوری یا بیشتر از زمین فاصله دارند. صرف‌نظر از کهکشان‌های درون گروه محلی، در طیف‌های همۀ کهکشان‌هایی که می‌بینیم، با اثرات انتقال‌به‌سرخ روبه‌رو می‌شویم که نشانۀ دورشدن آن‌ها از ماست. در فضا هرچه به دورتر نگاه کنیم، انتقال‌به‌سرخ بیشتری می‌بینیم که نشان می‌دهد کهکشان‌های دورتر با سرعت بیشتری از ما دور می‌شوند. این مشاهدات به نظریۀ‌ جهان در حال انبساط و قانون هابل منجر شده است که نخستین‌بار در ۱۹۲۹، از سوی اخترشناس امریکایی، ادوین هابل، مطرح شد. بنابه این قانون، سرعت دورشدن هر کهکشان از کهکشان دیگر متناسب با فاصلۀ آن‌ها از یکدیگر است. داده‌های فعلی حاکی از آن است که کهکشان‌ها با آهنگ ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر در ثانیه، به‌ازای هر یک ‌میلیون پارسک فاصله، ازهم دور می‌شوند.

 

---