گکو
گِکو (gecko)
هر یک از مارمولک‌های خانوادۀ جکونیده[۱]. گکوها در همۀ نقاط دارای آب و هوای گرم دنیا یافت می‌شود. این جانوران سری بزرگ و بدنی کوچک، ولی قوی دارند. بسیاری از آن‌ها فاقد پلک‌اند. این جانوران برای جست‌وجوی مگس‌ها، عنکبوت‌ها، و سایر طعمه‌ها چنان سازش یافته‌اند که قادرند به‌صورت عمودی و روی سطوح صاف سقف حرکت کنند. گکو حدود ۸۵۰ گونۀ شناخته شده دارد. از این تعداد، ۱۰۲ گونه در استرالیا زندگی می‌کنند و هفده گونه اخیراً، از ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۶، کشف شده‌اند. در ۱۹۹۷، گونۀ جدیدی از گکوها، Tarentola minndiae، در صحرای غربی مصر کشف شد. در ژوئن سال ۲۰۰۰، محققان امریکایی سازوکاری را توصیف کردند که گکوها می‌توانند با آن روی سقف و دیوارهای صاف عمودی راه بروند. هر پای این جانور حدود ۵هزار موی ظریف، موسوم به مویچه (موی‌زبر، سیخک)[۲]، با ضخامت کمتر از یک‌دهم موی انسان دارد. هر مویچه، مجهز به صدها ساختار قاشقی‌شکل است. هرگاه مویچه‌ها کنار هم قرار گیرند، براثر نیروهای جاذبۀ بین مولکول‌ها (قانون واندروالس) نیرویی بیش از ۱۰ کیلوگرم ایجاد می‌کنند. اسم این جانوران از صدای راه‌رفتن آن‌ها گرفته شده است. در ایران، در خانوادۀ گکو ۵۷ گونۀ متفاوت شناسایی شده است که از بیابان‌های خشک تا جنگل‌های مرطوب پراکنده‌اند. چشم این جانوران با پلک شیشه‌مانند غیرمتحرکی پوشیده شده است و جانور با زبان آن را پاک می‌کند. گکو سازوکار خودبُری دارد. اگر دُم جانور در دست انسان قرار گیرد جانور دم خود را جدا، و فرار می‌کند.