یانوس
یانوس (Janus)
(یا: ژانوس) در اساطیر روم، خدای همۀ روزنه‌ها، ازجمله درها و گذرگاه‌ها، نیز خدای آغاز روز و ماه و سال. ژانویه از نام او گرفته شده است. یانوس را با دو چهره تصویر کرده‌اند، که یکی به روبه‌رو و دیگری به پشت سر (در مجسمه‌سازی، هرم[۱]). او را با حکمت مرتبط می‌دانستند، زیرا به گذشته آگاه بود و آینده را پیش‌گویی می‌کرد. در مناسک رومیان، در ابتدای نام خدایان و در آغاز هر کار مهمی از او یاد می‌کردند. در فوروم[۲] درهای یانوس، که مشهور است نوما پومپلیوس[۳]، پادشاه روم، سازندۀ آن‌ها بوده است، در زمان جنگ باز و هنگام صلح بسته بودند. کاهن اعظم او رکس ساکروروم (شاه مقدس)[۴] (شاه در مقام رهبر مذهبی کشور) بود، اما سران همۀ خانواده‌ها فلامن[۵] (کاهنان مراسم قربانی) او محسوب می‌شدند. یانوس از قدیمی‌ترین خدایان ایتالیا بوده و نامش احتمالاً از کلمۀ یانوآ[۶] به‌معنی «در» گرفته شده است؛ نیز احتمال دارد که صورت مذکر کلمۀ دیانا[۷]/یانا[۸] بوده است.