داعی کبیر
داعیِ کَبیر ( ـ۲۷۰ق)
| داعی کبیر | |
|---|---|
| درگذشت | ۲۷۰ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| لقب | الداعی الی الحق |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
(لقبِ حسن بن زید علوی حَسَنی) مؤسس سلسلۀ علویان طبرستان. در ۲۵۰ق در ری بود و از طرف اهالی طبرستان برای رهبری قیام برضد طاهریان دعوت شد و با لقب «الدّاعی الی الحقّ» قیام را آغاز کرد و با کمک نیروی دیلمیان توانست سلیمان بن عبدالله، حکمران طاهری طبرستان، را براند. او همچنین جَستان بن وَهْسودان، سردار دیلم، را مأمور تصرف ری و جبال ساخت. داعی با انتقال پایتخت از ساری به آمل، حکومت جدید علویان را بنیاد گذاشت. همچنین در ۲۵۷ق گرگان و دو سال بعد قومَس را تصرف کرد، اما فشار فزایندۀ سپاهیان تحت فرمان خلیفۀ عباسی، المعتمد علی الله، از تداوم سلطۀ او بر مناطق خارج از طبرستان مانع شد و با لشکرکشی یعقوب لیث، طبرستان را رها کرد و به دیلم عقب نشست. اما پس از مراجعت یعقوب، طبرستان و گرگان را تحت فرمان گرفت و ولیعهد و برادرش، محمد بن زید، را به حکومت آن‌جا منصوب کرد. حکومت بیست‌سالۀ توأم با آرامش او تا ۲۷۰ق ادامه داشت. با حملۀ خُجستانی و تصرف بخشی از گرگان از یک سو، و عصیان حسن بن محمد عقیقی، از سادات علوی منطقه، در آمل از سوی دیگر، او با مشکل دچار شد، ولی مرگ زودهنگام خجستانی و دستگیری عقیقی و قتل او، اواخر عمر داعی را با آرامش توأم ساخت.