درباره حقوق جنگ و صلح

دربارۀ حقوق جنگ و صلح (De jure belli ac pacis libri tres)

کتابی دربارۀ حقوق بین‌الملل، نوشتۀ هوگو گروتیوس، به زبان لاتینی، منتشرشده در ۱۶۲۵. در مقدمۀ این اثر بسیار مهم، که از جامع‌ترین آثار اولیه درباب حقوق جنگ و صلح و مآلاً حقوق بین‌الملل به‌شمار می‌رود، بحثی درباب حقوق طبیعی، مبتنی بر حاکمیت عقل و متاع‌بودن نظریات نویسندگان بزرگی چون ارسطو، مطرح شده است. مؤلف بر این نظر است که گذار از حقوق طبیعی به حقوق مدون آن‌گاه جامۀ عمل می‌پوشد که ارادۀ جمعی به تحقق دولت بینجامد. گروتیوس نخستین کسی است که در این اثر میان حقوق و اخلاق تفاوت می‌گذارد. درپی این بحث، مؤلف ضمن تقبیح جنگ، بدین پرسش می‌پردازد که اگر جنگی درگرفت، آیا حقوقی می‌توان متصور شد که فقط در دورۀ جنگ معتبر باشد؟ به باور گروتیوس، هرجاکه آدمی باشد حقوق هم هست و در جنگ نیز چنین است. چنین حقوقی، حق آن را که طرفین درگیر جنگ مجاز باشند هر عملی را انجام دهند، منتفی می‌کند. اگر حقوق بین‌الملل ضمانتی برای اجرا ندارد، بدین معنی نیست که حقوق بین‌الملل محلی از اعراب ندارد. این اثر، که بسیاری از مباحث آن هنوز هم پذیرفته است، بر بسیاری کسان و نظریه‌ها تأثیر گذاشت که از آن شمار تأثیر آن بر نظریات روسو، لاک و ویکو آشکار است.